De boekhouding als basis van duurzame rapportering

Professor Robert S. Kaplan pleit voor een CO2-boekhouding. Dit idee komt niet uit de koker van een milieuvereniging, maar van een gerespecteerd accountingicoon achter methodes als activity based costing (ABC), time driven ABC en balanced scorecards. Krijgt de groene investeringsgolf een stevige boekhoudkundige fundering? Wordt het nu lastiger voor greenwashers om mee te surfen op een duurzaamheidshype zonder substantie?

FDmagazine beluisterde hem tijdens de Digital Finance Conference, georganiseerd door het Centre for Financial Leadership & Digital Transformation. Kaplan stelde er voor om bekende methodes uit de financiële rapporteringtoe te passen met duurzame parameters. Een tweede versie van het boekhoudsysteem, niet met euro’s, maar met (tonnen) CO2 als maat.

Het aantal bedrijven dat acties onderneemt met het oog op duurzaamheid, stijgt spectaculair. Alleen al in deze FDmagazine vermelden gesprekspartners op strategisch niveau een of meer aspecten (Quares, p. 28 en Deme, p. 12). Daarbij komt vroeg of laat ook de rapportering over duurzame parameters in beeld.

De rapportering over Environment, Social en Governance (ESG) is nog lang niet zo matuur als de financiële, zoals ook blijkt uit ons artikel over de ESEF-standaard en over de komende verplichting tot een ESG-rapportering voor beursgenoteerde bedrijven (p. 26).

Dit najaar neemt ondergetekende weer deel aan de selectie van goede duurzaamheidsverslagen, een organisatie van het Instituut van de Bedrijfsrevisoren (IBR-IRE), voor de uitreiking van de awards voor de Beste Belgische Duurzaamheidsverslagen. Als juryleden hanteren we daarvoor de normen van het Global Reporting Initiative (GRI), bekijken we de verwijzingen naar de Sustainable Development Goals (SDG’s) en de Belgische wetgeving omtrent de niet-financiële informatie.

In die context lezen we al een aantal verslagen die ook rapporteren over hun CO2-uitstoot. Dat brengt ons weer bij de oproep van Robert S. Kaplan. Rapportering over CO2-uitstoot gebeurt op basis van de eigen CO2-uitstoot (Scope 1), de uitstoot van de aangekochte energie (Scope 2) en ten slotte de uitstoot bij leveranciers en klanten (Scope 3).

Vooral Scope 3 blijft in de praktijk een zeer theoretische oefening. Zo omvat Scope 3 onder meer de uitstoot bij klanten tijdens het gebruik van een product. “Maar daarop heeft een bedrijf toch nooit vat”, zo stelde Kaplan. “Apple kan de iPhone-gebruikers niet opleggen om de smartphone minder te gebruiken.”

Robert Kaplan wijst verder op groteske onnauwkeurigheden die zijn ingebouwd in Scope 3. Dus moeten we de uitstoot in de hele keten kwantificeren. Dat veronderstelt dat iedere schakel in de keten correcte gegevens levert over die uitstoot tijdens productie van goederen, componenten, grondstoffen …

“Als grote bedrijven dit nu opleggen aan hun directe leveranciers, beschikt de hele keten over drie jaar over een effectieve rapportering van de broeikasgassen”, zo stelt Kaplan. Stel dat een autofabrikant niet alleen eisen stelt inzake prijzen aan zijn staalfabrikant, maar ook aan de koolstofinhoud van de aangekochte goederen ... Zo wordt een duurzaamheidsrapportering mogelijk voor de niet-financiële impact van het bedrijf.

Zou het ooit mogelijk zijn: de boekhouding als basis voor een duurzamere economie?