Privacyverklaring

“Met transparantie extra legitimiteit verwerven”

31 januari 2019
Tekst
Philippe Verhaeghe

Duurzaamheid is al jaren de basis van het bedrijfsmodel van Umicore. Het zich steeds vernieuwende jaarverslag is er telkens een open uitnodiging voor een grondige reflectie over het bedrijfs-DNA. Tijd voor een leerzaam bezoek bij de grootmeesters van de geïntegreerde rapportering.

Van de 28 deelnemende grote ondernemingen mocht Umicore de ‘Award for Best Belgian Sustainability Report 2017’ ontvangen, een initiatief van IBR (Instituut voor de bedrijfsrevisoren). Het doet Natalia Agüeros-Macario, Integrated Reporting Manager van Umicore, veel plezier. Ze is nog maar pas in dienst bij Umicore. Voordien vervulde de specialiste in duurzaamheidsmanagement verschillende functies bij onder meer het Institute for Sustainability Leadership in Cambridge en The Earth Institute en consultingopdrachten voor organisaties als Global Science &Technology Innovation Conference en VITO.

De algemene coördinatie van het gelauwerde geïntegreerde jaarverslag werd haar pas in december 2017 in de schoot geworpen. Nu al is ze druk bezig met de voorbereiding van het volgende jaarverslag. “Bij ons gaat het om een samenwerking van de afdelingen Communications, Legal, Finance & Investor Relations, Purchase & Transportation, Environment, Health & Safety, Human Resources en Internal Audit. Voor het bespreken van bijkomende cases en artikels die online verschijnen, kunnen daar nog diverse afdelingen uit de business en Corporate bijkomen.”

Strategische ontwikkelingsdoelen

We bladeren even door het rapport met als titel ‘Onze strategie waarmaken’. Op de cover prijkt een Japanse medewerkster uit een Umicore-fabriek in Tokoname. Natalia Agüeros is heel fier op de dubbele overzichtspagina ‘Horizon 2020 vooruitgang’ die zij en haar voorgangster samenstelden. In een oogopslag presenteren en situeren ze de negen strategische doelstellingen en hun belang, ze sommen de belangrijkste realisaties op en stemmen ze af op de maatschappij via de toepasselijke icoontjes van de SDG, de strategische ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties. Daar begrijp je meteen dat het in de Umicore-strategie niet enkel om economische prestaties te doen is. De doelstellingen gaan ook expliciet over duurzame bevoorrading en productie, eco-efficiëntie en een aantrekkelijke, gezonde en veilige werkplek voor de medewerkers.

“Het proces start telkens met een gezamenlijke evaluatie van het pas afgewerkte jaarverslag”

Van evaluatie tot nieuw verslag

“We beginnen elk jaar met een gezamenlijke evaluatie van het pas afgewerkte jaarverslag. Hoewel Umicore al tien jaar een geïntegreerd rapport produceert, blijven we het optimaliseren. Nog voor de officiële lancering kan iedereen zijn mening geven en verbetervoorstellen lanceren. Begin september kreeg ik de kans om enkele nieuwe ideeën te pitchen bij onze CEO. Het echte werk begon daarna met een collectieve kick-offmeeting om de eerste ideeën en trends te capteren, ook rond design en significante boodschappen. Zo hebben we bijvoorbeeld allemaal een andere definitie van wat succes en risico in het voorbije jaar voor ons betekenden. In de maanden daarna ontmoet ik vele betrokkenen tijdens inhoudelijke 1-op-1-gesprekken. Tijdens een globale meeting in december zetten we de grote lijnen uit. Eind januari beschikken we over alle cijfers en data en kunnen we een versnelling hoger schakelen. Dan wordt alles in korte tijd volledig uitgeschreven. Mijn grootste uitdaging bestaat erin om al die data en versies samen te brengen in één consistent en vlot leesbaar verhaal. Want in de laatste week van maart moet het er liggen, geauditeerd en al.”

Betrokkenheid van de top

Natalia Agüeros weet zich sterk gesteund door CEO Marc Grynberg. Voor hem is duurzaamheid geen extraatje. Hij beschouwt duurzaamheid als integraal onderdeel van alles wat Umicore doet. Zo is hij de eerste lezer van het eerste ontwerpschema in januari en de laatste lezer van het laatste ontwerp, dat hij vervolgens door de directie en de bestuurders laat goedkeuren. Sinds de fundamentele strategische herpositionering, ingezet onder Karel Vinck en voortgezet door Thomas Leysen, behoort duurzaamheid tot het DNA van het bedrijf. Of zoals Natalia Agüeros het verwoordt: “Wij maken van duurzaamheid een competitief voordeel. Wij zoeken vandaag al naar oplossingen voor de problemen van morgen.”

Ook de inbreng van CFO Filip Platteeuw zal ze niet gauw vergeten. Een geïntegreerd rapport is in de eerste plaats een financieel rapport, maar er is zoveel meer. Het volstaat niet om zoveel mogelijk data voor de ‘non-financial information’ te verzamelen, je moet er ook een betekenis aan geven. Wat is significant en relevant? “De collega’s van finance leggen me uit wat die vele data echt betekenen en hoe ik ze het best kan communiceren. Toen ik CFO Filip Platteeuw ontmoette over de optimale presentatie van het financiële rapport daagde hij me uit om bij elke strategische actie meteen goed toe te lichten hoe we daarvan telkens het succes meten. Dat wordt volgende keer een belangrijke nieuwigheid.”

Natalia Agüeros moet niet enkel focussen op het verhaal van de negen businessunits in drie totaal verschillende bedrijfsgroepen (Catalysis, Energy & Surface Technologies en Recycling), ze moet in de intro ook telkens de essentie vatten, met de juiste succesfactoren. “Als CFO ziet Filip Platteeuw overal een evidente en sterke wisselwerking tussen het financiële en het niet-financiële.”

Toegankelijkheid voor alle soorten stakeholders is het belangrijkste kenmerk van een kwalitatief duurzaamheidsverslag. - Natalia Agüeros-Macario

Verwachtingen van stakeholders

Wereldwijd wordt er elk jaar met veel interesse uitgekeken naar het geïntegreerde jaarverslag van Umicore. De externe stakeholders van Umicore zijn heel divers: ethische beleggingsfondsen en ratingagentschappen zoals Ethibel en de FTSE4Good-index, analisten, spelers in de circulaire economie en lage emissies, organisaties zoals de European Innovation Partnership (EIP) on Raw Materials, de High-Level Group on Key Enabling Technologies en de Global Battery Alliance van het World Economic Forum.

Vandaag laten de investeerders zich qua verwachtingen niet onbetuigd. “Steeds vaker contacteren zij ons rechtstreeks met hun soms uitdagende vragen rond concrete duurzaamheidsaspecten. Zij raadplegen ook allerlei vergelijkende indexen, ratings en rapporten.”

“Persoonlijk vind ik ‘toegankelijkheid’ voor alle soorten stakeholders het belangrijkste kwaliteitskenmerk van een goed duurzaamheidsverslag”, stelt Natalia Agüeros-Macario. “Dat legt een zware druk op ontwerp en redactie.” Zowel technische profielen en financiële specialisten als collega’s, kleine beleggers en gewone burgers moeten hun gading kunnen vinden in een en hetzelfde document. Dat mag je best ambitieus noemen. Bovendien moet elk verslag beknopt zijn om leesbaar te blijven.

Verbeterpunten

Dit brengt ons bij de feedback van de jury van de award. Uit de vele positieve kenmerken onthouden we de complete, integere en consequente transparantie over alle aspecten van duurzaamheid. De jury sloot af met drie werkpunten: meer vergelijken met de peers in de industrie, meer ‘prioritisering van materiële topics’ en meer gebruik maken van smart KPI’s.

De vergelijking met peers is niet evident omdat Umicore in zeer uiteenlopende sectoren actief is en omdat er voor heel wat niet-financiële indicatoren nog geen echte standaarden bestaan. Wat de prioritisering van materiële topics en de KPI’s betreft, is Natalia Agüeros duidelijk: “Het was een redelijke suggestie van de jury om voluit de KPI’s van GRI (Global Reporting Initiative) te willen volgen. Maar we hebben voor onze eigen Horizon 2020-strategie al enkele jaren onze eigen duurzaamheids-KPI’s vooropgezet en die blijven we consequent rapporteren tot dit strategisch plan gerealiseerd is. Het gaat onder meer over het duurzaam gebruik van onze grondstoffen, de CO2-emissies, het energieverbruik, arbeidsongevallen...”

Convergentie tussen frameworks

“Eigenlijk zijn wij nog altijd in de pioniersjaren van het duurzaam rapporteren”, vindt Natalia Agüeros. “Veel bedrijven moeten er nog mee beginnen. Vandaag kan je voor je rapportering nog kiezen tussen verschillende frameworks. Sommige zijn algemeen, anderen spitsen zich specifiek toe op een sector of niche-activiteit. “Ik zie, ook dankzij het academisch onderzoek, aan de horizon een toenemende convergentie verschijnen tussen GRI, IIRC, SASB, CDP, TCFD en de andere … Het juiste framework moet voor je bedrijf tegelijk comprehensive (volledig) als comprehensible (begrijpelijk) zijn. GRI is op de goede weg, maar we zijn er nog lang niet.”

Kmo’s aan zet

We vragen ten slotte hoe Natalia Agüeros-Macario een Belgische kmo zou overtuigen om duurzaamheid hoog op de agenda te zetten en zelfs een duurzaamheidsverslag te overwegen. “Velen associëren duurzaamheid ten onrechte automatisch met milieuvriendelijkheid. Duurzaamheid gaat ook over je personeelsbeleid, innovatie, efficiënt omgaan met grondstoffen, veiligheid, energieverbruik, sociale relaties, gezondheid... Dat zijn allemaal vitale aspecten van elke onderneming. Elke organisatie streeft naar een continuïteit op de lange termijn. Iedereen wil in de toekomst relevant zijn en zo sterk mogelijk voor de dag komen. Dus moet je je voor al die indicatoren inspannen.” Je moet niet alles tegelijk willen verduurzamen: dat is te duur. Mik eerst op het ‘laaghangend fruit’ en neem alle stakeholders in overweging bij je bedrijfsvoering.

Het is vooral belangrijk een consistent, goed onderbouwd en overtuigend verhaal te brengen. - Filip Platteeuw

Tonen welke waarden je belangrijk vindt

“Als modern ondernemer beschik je al over veel data”, vervolgt de duurzaamheidsspecialiste. “Als je toch alles al gemeten en gemanaged hebt, waarom zou je het dan niet vertellen? Klanten kijken natuurlijk naar de prijs, maar ze voelen zich veel beter als ze weten dat ze bij een ethisch en duurzaam bedrijf aankopen. Aan personen die nog geen klant zijn of die nog niet voor je werken, kan je via een duurzaamheidsverslag tonen welke waarden je belangrijk vindt, welke duurzame resultaten je al geboekt hebt. Met transparantie verwerf je extra legitimiteit.”

Het maken van een duurzaamheidsrapport brengt voor een kmo extra kosten aan manuren en andere uitgaven met zich mee. “Je moet ook over specifieke competenties beschikken rond de data-analyse van de materialiteit (de maatstaf om te bepalen of een thema al dan niet strategisch significant is), het mappen van je indicatoren, het design en de copywriting. Een kmo schakelt best een extern specialist in om vlot de vrij technische GRI-regels toe te passen.”

De Head of Investor Relations van Umicore, Evelien Goovaerts, suggereerde ons achteraf om materialiteit en relevantie als basiscriterium te nemen bij de keuze van je duurzaamheids-KPI’s. De investeerders en andere stakeholders hebben dus liever minder kwantiteit en meer kwaliteit, duidelijkheid en vergelijkbaarheid in de cijfers en doelstellingen.

Evenwichtig opgebouwd

“Het deed me bijzonder veel plezier dat de jury ook verwees naar de evenwichtige en eerlijke opbouw van het rapport, met ook oog voor de uitdagingen en risico’s”, besluit CFO Filip Platteeuw. “Een dergelijke transparantie is een vereiste om van dit rapport een relevant opvolgingsinstrument voor al onze stakeholders te maken. Het meten en becijferen zijn hierbij zeer belangrijk. Tegelijk laat de kwaliteit van je duurzaamheid zich niet meten door de hoeveelheid statistieken en rapporteringen. Het is vooral belangrijk om een consistent, goed onderbouwd en overtuigend verhaal te brengen. Geïntegreerde rapportering mag niet enkel een zaak zijn van grotere bedrijven. Het staat open voor elk bedrijf dat duurzaamheid belangrijk vindt.”

Meer in het topic: