Nabeschouwingen bij een bijzonder jaar

Op het einde van het jaar loont het altijd de moeite om een nabeschouwing te maken. Corona was overal. De impact op het werk van de kredietprofessionals was groot en de covidcrisis stelde hen voor tal van uitdagingen.

Veel bedrijven hebben de gevolgen gevoeld. De omzet stond veelal onder druk. Bij velen kwam het water bijna tot de lippen … en het bleef maar stijgen. De handelsinformatieverschaffers lieten er hun predictiemodellen op los en voorspelden ons zo goed als een catastrofe.

Veel voorkomend was de vraag van klanten tot betalingsuitstel of een zekere graad van flexibiliteit. De vraag was soms opportunistisch, soms werd ze gesteld uit noodzaak. De kredietprofessional trad streng op, maar diende soms het moeilijke onderscheid te maken tussen overlevers en verliezers.

De overheden vaardigden corona-ondersteuningsmaatregelen uit. De verwachte faillissementengolf bleef daardoor uit. Uitstel of afstel, dat is nu de vraag. Bepaalde maatregelen hadden – vermoedelijk – ook een onvoorzien effect op de kredietrisico-inschattingen. Die inschattingen maak je best op basis van zo recent en zo juist mogelijke – vooral financiële – informatie over de klant. De cijfers over het boekjaar 2019 bleken echter niet voorhanden. De neerleggingsdatum werd opgeschoven. In hoogste nood ontbrak dus het beste instrument.

Banken konden steunleningen aanbieden met overheidsgarantie. Al snel bleek dat dit in bepaalde gevallen – getuige menige klant – geen extra liquiditeit bracht. De reeds bestaande financiering werd geschrapt en door de nieuwe vervangen. Vraag is of de banken de financieringen sowieso geschrapt zouden hebben, met een nieuwe credit crunch tot gevolg. Hopelijk verloopt alles goed bij de terugbetaling, zodat er naderhand geen nieuw gevaar om de hoek loert.

Ook verzekeraars werden onrustig. Premieverhogingen, het schrappen van ongebruikte limieten, lagere acceptaties … waren de eerste tekenen. Dit alles gebeurde dit keer wel minder panisch en chaotisch. Wellicht had de sector geleerd uit de crisis van 2009 en is de boodschap vanuit de markt (lees code of conduct) aangekomen, want de communicatie schijnt iets ordentelijker verlopen te zijn.

Een typisch fenomeen bij dergelijke crisissen is dat in het begin de werkkapitaalbehoeftes soms eerst dalen. Bedrijven bouwen de voorraden af en de omzetten dalen. Er zijn dus minder openstaande vorderingen. De aankopen bij leveranciers dalen. Als de situatie niet té lang duurt, kunnen veel bedrijven net daarom hun liquiditeitspositie nog beheersen. Dat was zeer goed zichtbaar in 2009 en ook nu in de zomer na de eerste coronagolf. Tijdens de tweede golf rees de vraag hoelang bedrijven dit zouden kunnen vasthouden. Er is immers ook een redelijke herneming van de activiteiten, samen met bepaalde kredietbeperkingen. We mogen veronderstellen dat dit zal leiden tot een gestegen vraag naar leverancierskrediet, inclusief latere betalingen. De grote uitdaging voor de kredietprofessional wordt nu: waar zitten de klanten die uit de boot zullen vallen, waar moet ik de kredietlijnen terugschroeven? De cijfers van 2019 zijn ondertussen nog steeds heel beperkt beschikbaar.

Zo schuiven we stilaan naar het einde van het jaar, een zeer provocerend jaar voor kredietprofessionals. Bedrijven schijnen de functie opgewaardeerd te hebben, getuige de vele vacatures die openstaan: kredietmanagers, kredietcontrollers, kredietanalisten, kredietcollectors …: veel titels, met telkens een andere vlag en lading. Meteen toont dit ook de veelzijdige invulling aan. De functie heeft in deze crisistijden, net zoals in 2009, een nieuw elan gekregen. Dat neemt niet weg dat ook in betere tijden de functie noodzakelijk is voor een degelijk management. Dat heeft de kredietprofessional die werk maakt van professionalisering en jobverrijking ondertussen overvloedig aangetoond.