Het onzekerheidsvoordeel
Steeds meer en snellere verandering leidt tot heel wat onzekerheid bij bedrijven. Maar wanneer bedrijven zich tijdig voorbereiden, kunnen ze de risico’s ontwijken en nieuwe opportuniteiten opsporen vóór hun concurrenten. Hans Diels bood een praktische aanpak om met onzekerheid om te gaan tijdens zijn presentatie op de CFO Conferenz.
Generaties lang kon de mens rekenen op de ervaringen uit het verleden om te weten wat er in de toekomst op hen af zou komen. Maar in een wereld die steeds sneller verandert, kan dat niet meer. Die versnelde verandering heeft drie oorzaken. Ten eerste is er de technologie die zich razendsnel ontwikkelt en waar steeds meer sectoren op meesurfen omdat ze gedigitaliseerd worden. Ten tweede maken die technologieën niet alleen elk op zich een snelle evolutie door, ze versterken elkaar ook nog onderling. Denk maar aan robots of zelfrijdende wagens die door gelijktijdige verbeteringen in AI, beeldherkenning en andere technieken mogelijk worden. Ten derde is er een enorme toename van de stromen van mensen, geld, goederen en data over de wereld. ” Een gebeurtenis op één plaats krijgt zo meteen een effect over de hele wereldbol. De lockdown in één stad in China legt daarna fabrieken in Europa en de VS stil”, zegt Hans Diels, toekomstdenker bij het ondernemersplatform Etion.
Keer op keer bewijzen bedrijven en organisaties dat ze er niet in slagen om echt vooruit te kijken en zich voor te bereiden op de grote gebeurtenissen. “Het is toch opvallend dat de reissector enorm getroffen werd door de lockdowns door covid, terwijl in de jaren daarvoor al virussen zoals vogelgriep, zika en MERS de ronde hadden gedaan. Dan is het toch wraakroepend dat geen enkel van deze bedrijven zich voorbereidde op een virus dat een globale pandemie zou veroorzaken. Het is dan ook menselijk dat als we naar de toekomst kijken we alleen maar focussen op zaken die we recent meemaakten. Het Global Risk Report van het World Economic Forum identificeert bijvoorbeeld elk jaar opnieuw die risico’s die zich recent voordeden. Ook in het laatste rapport van dit jaar is er bijvoorbeeld geen spoor te vinden van de oorlog in Oekraïne”, zegt Hans Diels.
Om je strategie toekomstbestendig te maken, moet je de onzekerheid omarmen in plaats van ze uit de weg te gaan. "In de trajecten die ik begeleid in de bedrijven ga ik eerst op zoek naar wat de kern is van wat de organisatie doet en ga dan door middel van horizon scanning op zoek naar de trends en onzekerheden die potentieel een impact hebben op het bedrijf”, zegt Hans Diels.
De volgende stap is een reeks verschillende scenario’s ontwikkelen vertrekkende van de onzekerheden over de toekomst. Die gebruik je voor een stresstest van de huidige strategie van de organisatie. Je werkt een verhaal uit over hoe de toekomst er kan uitzien. Met behulp van verhalen maak je de logica en de impact van verschillende toekomstbeelden duidelijk aan je medewerkers. Zo werk je opties uit die je snel kunt inschakelen als een van de scenario’s realiteit zou worden. Als bedrijf maak je je strategie weerbaarder.”
Tegelijk waarschuwt Hans Diels ervoor om niet te denken dat je bij een grote impact dan maar een klaargemaakt plan uit de la moet pakken. “Een nieuw event zal nooit precies gebeuren zoals je het had uitgedacht. Ik denk dat het daarom nuttig is om een batterij van maatregelen uit te werken voor de verschillende scenario’s. Wanneer er dan een onverwacht event opduikt, kun je aan de hand daarvan een combinatie maken van ingrepen om dit aan te pakken. Het is een modulaire aanpak.”
Daarbij versterken die maatregelen elkaar. Bedrijven die na de aanslag op de luchthaven in Brussel begonnen met medewerkers thuis te laten werken, waren meteen ook klaar voor de coronalockdown.
Die vooruitziende houding en de scenarioplanning zijn nog geen garantie op een succesvolle reactie op een onverwachte gebeurtenis. Hans Diels: “Soms is de voorbereiding gewoon te duur. De hele autosector kampt met problemen door de schaarste aan allerlei componenten die vooral in Azië gemaakt worden. Dat gebeurde al na de tsunami en het nucleair incident in Fukushima. Het kwam opnieuw voor bij de eerste lockdown in Wuhan aan het begin van de corona-uitbraak en het gebeurt nu bij het grote chiptekort. Maar de automobielmarkt is zo competitief dat bedrijven geen ruimte hebben om voldoende weerbaarheid in hun toeleveringsketen in te bouwen.”
Heel belangrijk in die aanpak van onzekerheid is ook de houding van de top van het bedrijf. Als die gewend is de eigen visie door te drukken en niet wil luisteren naar afwijkende meningen en inzichten, dan komt het niet goed. "Vroeger verwachtten we van een ceo dat hij de kapitein op het schip was die de richting uitzette. Maar dat werkt niet meer in een radicaal onzekere wereld waarin je niet juist weet welke richting je uit moet. Je moet met heel de organisatie de toekomst stuk voor stuk ontbloten. Het is essentieel dat de top een ander leiderschap vertoont dat net aanmoedigt dat iedereen in de organisatie met opmerkingen en commentaren komt. De medewerkers moeten ook de strategie van het bedrijf in vraag kunnen stellen. Zo zou je in je bedrijf een soort interne inlichtingendienst - een mini-CIA – kunnen oprichten waarbij medewerkers elk in hun specialiteit en interessegebied speuren naar de zwakke signalen aan de horizon. Zo kun je de mate waarin je scenario’s realiteit worden monitoren", zegt Hans Diels.
"De financieel verantwoordelijke kan hierbij niet op de klassieke manier blijven werken. De data die anders houvast bieden aan de cfo en aan het bedrijf, die zijn gewoonweg niet beschikbaar in een wereld die gekenmerkt wordt door onzekerheid. De forecasts die financiële managers nu nog produceren, bieden nog wel de illusie van een houvast, maar zijn volledig gebaseerd op assumpties uit het verleden. Cfo’s moeten dus uit hun comfortzone stappen en de onzekerheid over hoe de toekomst eruitziet erkennen," zegt Hans Diels.
Het Onzekerheidsvoordeel. Strategie tussen feiten en verbeelding door Hans Diels is uitgegeven bij Lannoo Campus.
Verdoe jij ook te veel tijd met het opvolgen van alle nieuwtjes in je feed? No worries, wij verzamelen alles wat nieuw is in de finance wereld. Al die nieuwtjes komen wekelijks in jouw mailbox terecht.
