215 miljoen euro: legaten worden cruciale inkomstenbron voor goede doelen

Belgische goede doelen ontvingen in 2024 een recordbedrag van 215,2 miljoen euro via legaten. Dat cijfer blijkt uit de tiende Legatenbarometer, een jaarlijks onderzoek van Hogeschool Gent in samenwerking met testament.be bij 171 goede doelen. In totaal kregen 169 organisaties het afgelopen jaar minstens één legaat.

Cruciaal voor goede doelen en andere organisaties

Een legaat is een schenking die mensen via hun testament nalaten en pas na overlijden uitbetaald wordt. In tijden van krimpende subsidies en toenemende financiële druk op het middenveld worden legaten een steeds belangrijkere inkomstenbron. Het middelveld, alle goede doelen, verenigingen en maatschappelijke organisaties die cruciale taken opvangen waar de overheid zich niet of te weinig voor inzet, krijgen zware klappen te verduren door het wegvallen en reduceren van subsidies. Legaten zorgen er in deze context voor dat deze organisaties financiële ademruimte krijgen.

Voor grote organisaties komt maar liefst zeventien procent van hun totale inkomsten uit nalatenschappen. Voor kleinere organisaties kan dat aandeel zelfs oplopen tot een kwart. Heel grote goede doelen halen acht procent van hun inkomsten uit legaten. Afgelopen jaar ontvingen 169 goede doelen samen 215,2 miljoen euro via legaten. 126 van deze organisaties registreerden in totaal 892 legaten, waarbij het gemiddelde goede doel 62.877 euro per legaat ontving.

Gezondheidszorg het populairst

De populairste thema’s zijn gezondheidszorg, internationale solidariteit en onderwijs en onderzoek, samen goed voor zo’n 64 procent van de totale inkomsten. Mensen kiezen massaal voor organisaties die directe menselijke impact hebben, zowel op vlak van gezondheid, internationale hulp en zorg voor kwetsbaren. De nummer één in de lijst van goede doelen uit het afgelopen jaar is Stichting tegen Kanker. Zij ontvingen meer dan 30 miljoen euro aan legaten.

Grote regionale verschillen

Brusselse goede doelen ontvingen in 2024 maar liefst 72 procent van alle legateninkomsten in ons land. Dit is goed voor zo’n 150,6 miljoen euro, verdeeld over 72 organisaties. Met een typisch bedrag van 373.551 euro per organisatie en 73.299 euro per legaat scoren ze significant hoger dan de andere Belgische gewesten. De sterke positie van Brusselse goede doelen heeft meerdere oorzaken. Zo vestigden veel grote nationale en internationale organisaties hun maatschappelijk zetel in onze hoofdstad, wat deze cijfers deels verklaart.

Vlaamse organisaties ontvingen 22 procent van de totale legateninkomsten, goed voor 46,7 miljoen euro voor 75 organisaties. Hier betreft het een gemiddeld bedrag van 76.448 euro per organisatie en 45.825 euro per legaat. In Vlaanderen is het potentieel groot, maar blijven de inkomsten uit legaten voorlopig achter. De legaten maken in deze regio dertien procent van hun inkomsten uit. Ook hier gaat de steun voornamelijk naar gezondheidszorg, gevolgd door ondersteuning voor mensen met een beperking en dierenwelzijn.

Tot slot ontvingen Waalse organisaties acht procent van de legateninkomsten, met een typisch bedrag van 323.0069 euro per organisatie en 49.066 euro per legaat. Voor Waalse organisaties staan legaten garant voor veertien procent van hun inkomsten, vooral binnen internationale solidariteit, gezondheidszorg en sociale actie. Daarmee is het aandeel Waalse legaten beduidend kleiner, maar blijft het voor deze organisaties nog steeds een belangrijke bron van financiële steun.

Bereid om te geven

Uit het onderzoek voor de Legatenbarometer bij 3.000 landgenoten blijkt dat dertig procent van de deelnemers bereid is om een goed doel op te nemen in hun testament. Bovendien claimt vier procent dat de keuze al formeel is vastgelegd en beweert vijf procent dat dit binnenkort op de agenda staat. Belgen die daadwerkelijk overwegen om te legateren, schenken bovendien vaak tijdens hun leven ook al structureel aan goede doelen.

Ook hier zijn Brusselaars het meest geneigd om een goed doel in hun testament op te nemen, gevolgd door Vlamingen en Walen. Daarnaast toont het onderzoek aan dat jongere generaties zich vaker positief uitlaten over legaten, terwijl oudere generaties hun voorkeuren doorgaans al hebben vastgelegd, vaak met de keuze om niet na te laten aan een goed doel.

Tot slot toont de Legatenbarometer aan dat mannen, hooggeschoolden, alleenwonenden en mensen zonder kinderen vaker bereid zijn om een deel van hun nalatenschap opzij te zetten voor een maatschappelijk initiatief. Om deze intenties effectief om te zetten in actie, zijn vertrouwen, transparantie en heldere informatie essentieel om toekomstig engagement veilig te stellen.