Rentevoeten: een uitdagende wereld

Volgens Filip Moens, Head of Corporate Solutions bij BNP Paribas Fortis Global Markets, is de renteomgeving sinds de zomer van 2022 drastisch veranderd ten opzichte van de afgelopen jaren. Toen de economie zich stilaan herstelde van de coronacrisis, stegen de inflatiecijfers. De centrale banken zagen geen andere uitweg dan de rente geleidelijk op te trekken om de hoge inflatie te bestrijden. De rentevoeten waren historisch laag, zelfs tot op het nulpunt. Er was dus ruimte voor verhogingen. Het tempo waarmee de Bank of England, de Federal Reserve en de Europese Centrale Bank de rentes de hoogte injaagden was echter ongezien. Daardoor werd het algauw een kwestie die zich over de hele wereld verspreidde.

Als we inzoomen op de toestand in Europa, zien we dat de ECB in juli 2022 is begonnen met het verhogen van de rente. De inflatie bedroeg toen meer dan 8% en het was onduidelijk hoe de economische groei zou evolueren. Pas in november vorig jaar bereikte de inflatie een hoogtepunt. Op dat moment had de ECB haar herfinancieringsrente al met 200 basispunten verhoogd. De inflatie in Europa is nu teruggevallen tot ongeveer 5% na renteverhogingen van maar liefst 425 basispunten. We zitten echter nog een heel eind af van de inflatiedoelstelling van 2% van de ECB.

De stijgende kortetermijnrentes hebben ook de langetermijnrentes naar omhoog geduwd. Anderhalf jaar geleden naderden de tienjaarsobligatierentes (de benchmarkrente op lange termijn in de markt) de 0%. Door de recente rentestijgingen gingen die ook flink de hoogte in. De tienjaarsrentes bereikten al snel 2%, consolideerden vervolgens tussen 2,50 en 3%, maar overschreden ook dat niveau en kwamen op de huidige niveaus van ongeveer 3,25%. Dat is lager dan de kortetermijnrentes, wat leidt tot een inverse rentecurve. Dat is enigszins onnatuurlijk en wijst op onzekere markten.

Wacht er een recessie om de hoek?

Het meest waarschijnlijke scenario is dat de kortetermijnrentes (bijna) hun hoogtepunt hebben bereikt. In de komende maanden zal de inflatie allicht nog verder dalen onder invloed van een vertragende conjunctuur. Sommige economisten voorspellen een recessie. Anderen zeggen zelfs dat we al in een recessie zitten, maar er ons nog niet van bewust zijn. De conjunctuurvertraging moet wat ruimte creëren voor lagere kortetermijnrentes in de tweede helft van 2024 en dus voor een normalisering van de rentecurve, waarbij het korte einde van de curve een lagere rente vertoont dan het lange einde. Dat betekent ook dat de langetermijnrentes wellicht weinig zullen veranderen ten opzichte van de huidige niveaus.

Ondertussen is het voor bedrijven steeds moeilijker geworden om een duidelijk beeld te hebben van hoe ze het best kunnen omgaan met het toekomstige rentebeleid. Iedereen lijkt te beseffen dat de rentes vorig jaar uitzonderlijk laag waren en nu lijken terug te keren naar de 'normale' niveaus. Terugkijkend op de afgelopen 20 jaar liggen de rentes nu weer in lijn met het gemiddelde van die periode.

Afdekking als oplossing

Stel dat het standaardniveau voor de kortetermijnrentes tussen de 2,50 en 3% moet liggen, en voor de langetermijnrente tussen de 3 en 3,50%. Na de voorbije vijf jaar van lage rentes kan het moeilijk zijn om het oude normaal opnieuw als het nieuwe normaal te aanvaarden. Met een stijging van de rentes vanaf een laag niveau en een hoge volatiliteit, willen bedrijven zekerheid en voorspelbaarheid. Ze willen niet langer blootgesteld zijn aan risico's en beseffen hoe uitzonderlijk de recente periode was. Ze wenden zich tot indekkingsproducten. Die helpen hen om de rentecomponent voor de komende jaren te voorspellen. In de hedgingmarkt bestaan verschillende oplossingen. Bedrijven kunnen bijvoorbeeld rentekosten vastleggen via swaps, waarbij ze hun blootstelling aan een vlottende rente inruilen voor een vastrentende positie.

Een alternatief is een optiegebaseerd afdekkingsinstrument. Met deze oplossing koopt de klant een optie met een maximale rente en beschermt hij zich tegen verdere rentestijgingen. Deze oplossing is te vergelijken met een brandverzekering: niemand hoopt dat zijn huis in de vlammen opgaat, maar als dat gebeurt, zorgt de verzekering ervoor dat er een nieuw huis kan worden gebouwd. Het indekkingsinstrument werkt op een gelijkaardige manier. De klant stort een premie om de indekking op te zetten. Als de klant geen gebruik maakt van de indekking – omdat de rente onder het maximale niveau blijft – heeft hij enkel de premie gestort. Als hij toch de hedge gebruikt – omdat de rente boven het topniveau uitstijgt – weet hij vooraf wat de maximale kosten zijn van de financiering. Alle indekkingsinstrumenten die we momenteel op de markt zien, zijn nog steeds zeer standaard (of 'plain vanilla') producten. Als de rentevoeten sterk blijven stijgen, kunnen we een terugkeer verwachten naar meer gestructureerde producten met een combinatie van aan- en verkoopopties, maar daar zijn we nog niet.

We kunnen gerust stellen dat we de afgelopen twee jaar interessante tijden in de rentemarkt hebben doorgemaakt. We zullen echter met uitdagingen geconfronteerd blijven in deze markt. Ongeacht of de inflatie en de economische groeicijfers in de tweede jaarhelft een gelijkaardig scenario laten zien, of er dan wel een beleidswijziging komt die nieuwe uitdagingen met zich meebrengt.