Maggie de Block hervormt ziekenhuisfinanciering

Overconsumptie afremmen is prima; administratieve vertaling is gemiste kans

Elk jaar licht Belfius de financiële situatie van de Belgische algemene ziekenhuizen, zowel privé als publiek, grondig door. In de meest recente Maha-studie (Model for Automatic Hospital Analyses) bekeken de onderzoekers de cijfers van het boekjaar 2016. Daaruit blijkt dat de sector over het algemeen een gezonde financiële structuur vertoont. Toch branden er ook enkele knipperlichten. Zo bedraagt het courant resultaat gemiddeld slechts 0,7 procent van de omzet, een pak minder dan de norm van 1 procent, die in de sector gangbaar is. Eén op de drie ziekenhuizen, vooral de kleinere, kampt zelfs met een tekort.

Hoge kosten voor EPD “Dat het vooral de kleinere ziekenhuizen zijn die het extra moeilijk hebben, is geen grote verrassing. Investeringen in bijvoorbeeld kwaliteitszorg en IT wegen bij gebrek aan schaalvoordelen procentueel veel zwaarder door”, merkt Frederik Coussée op. Hij is financieel en administratief directeur van AZ Maria Middelares Gent, dat sinds kort mag pronken met de eretitel 'Ziekenhuis van het jaar'. “Ook nieuwe wetgevende initiatieven zoals het geïntegreerd elektronisch patiëntendossier (EPD) nemen een ferme hap uit het budget. Ziekenhuizen die een extern ontwikkeld softwarepakket moeten aankopen, zien al snel 0,5 procent van de omzet verdampen. Bij ons valt het kostenplaatje lager uit omdat onze eigen medewerkers een dergelijk pakket hebben ontwikkeld.”

Chronisch ondergefinanCierd Dat de ziekenhuissector het niet zo gemakkelijk heeft, valt voor een groot deel te verklaren door de chronische onderfinanciering. Ziekenhuizen kennen vier grote inkomstenbronnen (zie kaderstuk) waarvan de honoraria van de artsen en het budget van de financiële middelen (BFM) veruit de grootste zijn. Het is de federale overheid die instaat voor het budget van de financiële middelen, dat de algemene werkingskosten van het ziekenhuis dekt. “De financiering van die werkingskosten gebeurt niet integraal. Voor een verpleegkundige krijgen we een jaarlijkse vergoeding van ongeveer 65.000 euro, terwijl de gemiddelde loonkost 69.000 euro bedraagt. Als je weet dat we een duizendtal verpleegkundigen in dienst hebben, dan is de rekening snel gemaakt. Dat tekort moeten we zien op te vullen met andere inkomsten”, reageert Tino Gabriel, directeur financiën en administratie bij AZ Groeninge. “Een ander heikel thema zijn de verouderde parameters die de overheid hanteert. De vergoedingen die we nu krijgen, zijn gebaseerd op oude cijfers. Het aantal verantwoorde bedden voor dit jaar is bijvoorbeeld gebaseerd op gegevens van 2016. Voor een snelgroeiend ziekenhuis als het onze betekent dit dat we een vrij groot bedrag moeten voorfinancieren.” Zelf arts zijnde, heeft minister De Block van de hervorming van de ziekenhuissector haar stokpaardje gemaakt. Dit voorjaar keurde de ministerraad al twee wetsontwerpen goed en die zitten nu bij de Raad van State voor advies. Wellicht in het najaar zal het parlement deze wetten stemmen. Het uiteindelijke doel van deze hervorming is duidelijk: een hogere efficiëntie en een betere kwaliteit van de ziekenhuissector.

Overaanbod basiszorgen

Het eerste wetsontwerp gaat over het creëren van ziekenhuisnetwerken. Het honderdtal Belgische ziekenhuizen zal verplicht worden om zich te verenigen in een lokaal netwerk van ziekenhuizen. In totaal ziet de minister ruimte voor 25 van die netwerken, die telkens een aaneengesloten gebied omvatten. In plaats van specifieke technologie toe te wijzen aan elk ziekenhuis apart, gebeurt dit in de nabije toekomst aan het netwerk. Het is dan aan het ziekenhuisnetwerk om te bepalen waar die technologie een plaats krijgt. Volgens de minister is er ook een overaanbod aan basiszorgen, zoals spoedgevallen en materniteiten. De netwerken zullen dus moeilijke knopen moeten doorhakken door in bepaalde van hun ziekenhuizen deze diensten af te schaffen. Het is nog wachten op de exacte spelregels, maar zeker in Vlaanderen is die concentratie al volop bezig. AZ Maria Middelares en AZ Groeninge hebben bijvoorbeeld beslist om toe te treden tot het E17-ziekenhuisnetwerk, dat inmiddels al zeven ziekenhuizen omvat die zich grotendeels langs deze autosnelweg bevinden. Met Eric Van Zele, ex-topman van Barco, heeft de organisatie al een onafhankelijk bestuurder aangeworven. Dat is overigens een van de wettelijke voorwaarden.

Moeilijke onderhandelingen

Volgens Tino Gabriel van AZ Groeninge gaat deze wetgeving de goede richting uit. “Ik sta helemaal achter het basisprincipe, maar er zijn wel nog veel onduidelijkheden. Hoe zal dit nieuwe model bijvoorbeeld gefinancierd worden? Het beloven ook nog moeilijke onderhandelingen te worden met de artsen over de harmonisatie van de vergoedingen die ze afdragen. Elk ziekenhuis hanteert op dat vlak een apart beleid. Een laatste thema zijn de kosten voor het patiëntenvervoer. Door de introductie van de netwerken zal veel meer transport nodig zijn.” Al is de wetgeving nog niet van kracht, op het terrein zijn de eerste resultaten al te merken. “Tweemaandelijks spreken we met de CFO's van de zeven ziekenhuizen af. In de eerste plaats om elkaar beter te leren kennen, maar we wisselen ook beste praktijken uit over bijvoorbeeld GDPR, incasso en debiteuren. We hebben ook een project van samenaankoop opgezet en dit levert alleen al voor ons ziekenhuis een kostenbesparing van een paar honderdduizend euro per jaar op”, vertelt Frederik Coussée van AZ Maria Middelares.

Laagvariabele zorg

Een tweede wetsontwerp gaat over de zogenaamde laagvariabele zorg. Bepaalde medische ingrepen of zorgen zijn zo standaard dat de soms grote tariefverschillen tussen de verschillende ziekenhuizen niet meer te verantwoorden vallen. Daar wil de minister wat aan doen door voor die ingrepen overal hetzelfde bedrag vast te leggen. Typische voorbeelden zijn het plaatsen van knieprotheses of het uitvoeren van niet-gecompliceerde blindedarmoperaties. Alles samen zou het gaan om ongeveer tien procent van de meer dan 4,3 miljoen ziekenhuisopnames per jaar. Frederik Coussée staat wel achter het principe, maar is toch een koele minnaar van de nieuwe regels. “Deze nieuwe financieringsvorm zal zorgen voor veel extra administratieve last. We moeten niet alleen onze interne processen aanpassen, maar ook ons informaticasysteem.” Zijn collega Tino Gabriel is dezelfde mening toegedaan. “Het is prima om de overconsumptie af te remmen, maar de administratieve vertaling is een gemiste kans. Het is een draak van een regeling die bovendien kostenverhogend zal werken. Ten slotte wordt de ziekenhuisfactuur voor de patiënt nu helemaal onbegrijpbaar.”