Hoe artificiële intelligentie en de CFO een kompas kunnen zijn in onzekere tijden

Ook om de organisatie voor te bereiden op het postcoronatijdperk speelt artificiële intelligentie een belangrijke rol

De rol van de CFO in deze Covid-19 crisis is tweevoudig. Enerzijds stabiliseren op de kortere termijn en anderzijds het bedrijf klaarmaken voor herstel op de langere termijn. Artificiële intelligentie (AI) helpt de CFO in deze belangrijke rol.

Het coronavirus zorgt voor een ongekende menselijke en economische crisis. Het zijn in eerste instantie de medische en zorgsector die een heldenrol vervullen. Met expertise, inzet, creativiteit en flexibiliteit nemen elke dag duizenden zorgverstrekkers en wetenschappers de handschoen op.

Wat me ook opvalt, is hoe de medische wetenschap meer en meer AI-toepassingen inzet in de strijd tegen het virus. Zo werken in universitaire ziekenhuizen artsen, wiskundigen en ingenieurs samen om via deep learning algoritmes patronen te herkennen in aangetaste longen. Dat helpt besmettingen beter te detecteren en bereidt ons voor op een volgende epidemie. Het Gentse Robovision en het Leuvense Icometrix helpen radiologen en longartsen bij de ontwikkeling van een AI-algoritme dat hen informeert over het percentage aangetast longweefsel. Op die manier kan AI overbelaste ziekenhuizen helpen bij triage.

In de race naar een vaccin speelt AI evenzeer een sleutelrol. AI laat wetenschappers toe om beter inzicht te krijgen in virale eiwitstructuren. Dit helpt hen bij de samenstelling en (hopelijk snellere) ontwikkeling van een vaccin. AI helpt onderzoekers ook bij de onmiddellijke screening van tienduizenden wetenschappelijke publicaties en medische databases op zoek naar relevante inzichten en oplossingen.

Cfo aan het roer

Ook vele bedrijven ondernemen acties om hun werknemers, klanten, leveranciers en financiële resultaten te beschermen. De CFO speelt hierin een belangrijke rol. Twee taken staan hierbij centraal. Aan de ene kant navigeert de CFO de organisatie als een schip door woelige wateren en onderneemt hij/zij acties zodat het schip niet kapseist. Aan de andere kant, en eenmaal de stormkracht afneemt, is de CFO best bezig met het uitstippelen van de verdere koers zodat het schip na de storm weer snelheid maakt en veilig de haven bereikt. Uit voorgaande crisissen blijkt dat CFO’s die een balans kunnen vinden tussen deze twee uitdagingen beter in staat zijn hun organisatie door moeilijke tijden te loodsen en voor te bereiden op een spoedig herstel. Meer dan ooit kan AI de CFO bij deze uitdaging ondersteunen.

Nu sommige bedrijven in één kwartaal meer dan 75 percent van hun omzet dreigen te verliezen, is het vrijwaren van voldoende liquiditeit van cruciaal belang om te overleven. Snel en accuraat moeten CFO’s de kaspositie van hun bedrijf kunnen bepalen en voorspellen hoe deze evolueert op basis van verschillende scenario’s. Zulke voorspellingsmodellen kunnen gauw complex worden, houden rekening met verschillende bedrijfsspecifieke en macro-economische parameters en stoelen vaak op bepaalde veronderstellingen en kansberekening. Wat is de kans dat bepaalde klanten en/of leveranciers betalingsproblemen zullen hebben? Welke regio’s zullen zich eerder kunnen herstellen van het virus? Welke van onze producten en/of diensten kunnen we digitaal aanbieden en hoe zullen onze klanten hierop reageren? Zijn er bepaalde industrieën die meer of minder crisisgevoelig zijn? Hoelang blijven de lockdownmaatregelen van toepassing? Inzicht in deze scenario’s is noodzakelijk en laat op zijn beurt toe om aan kostenbeheersing te doen en de financieringsbehoeften en -mogelijkheden snel in kaart te brengen.

Leren van data

CFO’s die vandaag de dag beroep kunnen doen op AI-toepassingen voor deze simulaties hebben een competitief voordeel. Een belangrijke vorm van AI is machine learning. Machine learning houdt in dat de computer op basis van data leert en voorspellingen doet. Deze voorspellingsmodellen kunnen geautomatiseerd worden. Ze laten toe real-time informatie te verzamelen en op te volgen, hebben geen beperking als het aankomt op inlezen van grote volumes en verschillende types van data (cijfers, tekst, beelden, audio, …), en we kunnen ze ook inzetten om in ongekende situaties patronen te herkennen die op hun beurt verdere interpretatie toelaten. Een krachtige en onmisbare tool dus voor de CFO bij het aansturen van de organisatie tijdens deze crisis. CFO’s die vandaag nog steeds vertrouwen op Excel om hun liquiditeitspositie te bepalen en te voorspellen, vissen helaas achter het net.

Ook in de voorbereiding van de organisatie voor het post-Coronatijdperk speelt AI een belangrijke rol. Dat deze crisis het aankoopgedrag van vele klanten zal veranderen, leidt geen twijfel. AI kan de CFO helpen om beter te voorspellen wat een shift naar meer e-commerce zou betekenen in termen van opbrengsten, productmix, kosten en noodzakelijke investeringen. Via AI-detectiealgoritmes kan de CFO de markt ook afspeuren naar interessante kennisbedrijven die omwille van liquiditeitsproblemen een mogelijk overnametarget vormen. En ook in prestatie- en risicomanagement treedt AI de CFO bij. Denk bijvoorbeeld aan de relaties met leveranciers die traditioneel beoordeeld worden op basis van marge en efficiëntie. Ongetwijfeld dat na deze crisis ook ligging, strategische afhankelijkheid en weerbaarheid belangrijke prestatie-indicatoren zullen vormen. Machine learning technieken laten de CFO veel makkelijker toe om financiële en niet-financiële prestatiedata te verzamelen en te bewerken, in een voorspellend model te steken, te visualiseren en op te volgen.

De Covid-19 crisis leidt tot inzicht. Hoewel het ooit anders was, denk ik dat weinige CFO’s vandaag nog twijfelen aan het nut van een verdere digitalisering van de financiële afdeling met doorgedreven automatisatie van betalings- en orderverkeer, het inzetten van bots voor standaardadvies en rapportering, en de ontwikkeling van AI-gestuurde voorspellingsmodellen. Dit vergt echter een strategische visie op de organisatie van de financiële afdeling en langetermijninvesteringen in de juiste mensen, opleiding en infrastructuur. CFO’s die (helaas) nu pas tot dit inzicht komen, zullen het moeten houden op brandjes blussen. Zoals J.F. Kennedy in 1962 al zei: je moet het dak repareren als de zon schijnt.

Kristof Stouthuysen is Associate Professor Management Accounting aan Vlerick Business School en KU Leuven. Aan Vlerick Business School leidt hij het Centre for Financial Leadership and Digital Transformation. Sinds enkele jaren richt hij zich op het gebruik van AI door de CFO en in financiële functies.