Amerika is een land van contradicties. De Verenigde Staten zijn bij uitstek het land van pioniers en ondernemerschap, met Silicon Valley als het neusje van de zalm. Tezelfdertijd is dit het land waar de discussie over de bouw van de muur tussen de VS en Mexico wekenlang de regering verlamde en 800.000 ambtenaren technisch werkloos maakte. In geen enkel land ter wereld bestaat dit principe van shutdown. Terloops: de meeste Europese landen kennen wel het systeem van de voorlopige twaalfden. Dit betekent dat de overheden, bij gebrek aan een begrotingsakkoord, exact hetzelfde bedrag mogen uitgeven dan in dezelfde maand van het jaar ervoor. Bestuur en betalingen staan dan niet on hold en de wedden van de ambtenaren worden gewoon verder betaald.
Wat hebben Google, Facebook, Apple, Netfl ix, Airbnb, Tesla en Uber gemeen? Alle zijn ze ontstaan in de Valley. Geen enkele regio ter wereld heeft zoveel eenhoorns: jonge bedrijven die een waarde van $ 1 miljard vertegenwoordigen. In 2018 bereikten in de Valley bijkomend 32 bedrijven dit statuut. Dat is ongeloofl ijk. België, met viermaal meer inwoners, heeft dit jaar eindelijk een eerste eenhoorn, namelijk Collibra. Indien Silicon Valley, met 2,6 miljoen inwoners op een gebied uitgestrekt op slechts 40 km en amper 160 km² groot, een onafhankelijke staat zou zijn (wat bijna niemand wenst overigens), zou dit het twaalfde rijkste land van de wereld zijn, boven Zwitserland en Saudi- Arabië. Laatstgenoemde is trouwens een belangrijke investeerder in de Valley.
De ondernemersdynamiek straalt er af op de welvaart van de bevolking. Een op drie inwoners verdient er meer dan $ 100.000 per jaar; het gemiddelde inkomen bedraagt $ 75.000, driemaal dat van België. Dit is te danken aan de ongeveer 11.500 hightechbedrijven die 420.000 personen tewerkstellen en ongeveer honderd miljard dollar aan omzet genereren. Meer dan vijftien procent van de octrooien die in de Verenigde Staten worden ingediend, zijn afkomstig van bedrijven, universiteiten of laboratoria uit de Valley. Er zijn niet minder dan 160 risicokapitaalbedrijven gevestigd.
Het is dan ook logisch dat de Valley geldt als het model bij uitstek van economische en technologische organisatie. Tal van regio’s beschouwen de Valley als hun benchmark. Er worden zelfs excursies georganiseerd – ook met Vlaamse ondernemers – om het Amerikaanse wonder te bezoeken. Toch is het niet al goud dat blinkt. Vorig jaar waren er meer Amerikanen die de regio verlieten dan dat er zich kwamen vestigen. Enquêtes tonen aan dat liefst 46 procent van de bedrijven de komende jaren van plan is om de Valley te verlaten. De emigratie is zo groot dat The Economist het heeft over een nieuw fenomeen: “Off Silicon Valleying”, vrij vertaald: trend waarbij bedrijven Silicon Valley vaarwel zeggen (The Economist, Why startups are leaving Silicon Valey, 2018). Risicokapitalisten gevestigd in de Baai stellen dat zij twee derde van hun kapitaal nu buiten de Valley investeren.
Reden van dit alles is dat de Valley slachtoffer is van haar succes. Een bedrijf starten in de Baai kost vier keer meer dan in de meeste andere plaatsen in de VS. De levenskosten behoren er tot de hoogste van de wereld. Personeel aantrekken is zeer duur in een regio waar bedrijven zoals Facebook een gemiddeld salaris van $ 220.000 aanbieden. Het anti-immigratiegevoel en strikte visabeleid van de regering Trump maakt dat alleen maar erger. Noteren we terloops dat vijftig procent van de start-ups opgericht zijn door migranten. Ook geld ophalen blijkt geen sinecure in dit risicokapitaalparadijs, zeker voor starters. Bij een derde van de bedrijven die op de fl es ging, was de oorzaak een gebrek aan fi nanciering. Dit gebrek, de belangrijkste oorzaak van faillissement, is niet te wijten aan het tekort aan kapitaal, maar aan een gebrek aan interesse bij de investeerders voor start-ups (CBinsights, 2018). Voeg daar de gigantische verkeersopstoppingen, de schokkende ongelijkheid en de overal rondslingerende drugsspuiten aan toe, en het plaatje is minder rooskleurig dan de bovenstaande cijfers doen geloven. Ten slotte is de Valley een mannenbastion. De regio gaat prat op culturele diversiteit als succesfactor, maar 98 procent van de bedragen die fondsen investeren, gaan er naar bedrijven die door mannen worden geleid. Vrouwen komen er dus nauwelijks aan te pas. De monocultuur van de bleke, blanke, mannelijke nerd lijkt geen duurzaam model te zijn.
Silicon Valley is het mooiste voorbeeld van de stelling dat de ontwikkeling van een regio afhangt van een mindset: ondernemerschap, innovatieve ingesteldheid en creativiteit. Maar deze factoren hebben een context nodig om te gedijen: voldoende risicokapitaal, ook voor starters, voldoende en betaalbaar talent, redelijke levenskosten, voldoende mobiliteit, diversiteit en ten slotte een veilige leefomgeving. Het is slechts in de combinatie van deze factoren dat een regio welvarend kan worden en blijven. Wat België betreft, zou ik eraan toevoegen: een motiverend fi scaal beleid en een soepele arbeidswetgeving. Regio’s die er niet in slagen de juiste mix te vinden, zullen verworden tot tweederangsregio’s.
Verdoe jij ook te veel tijd met het opvolgen van alle nieuwtjes in je feed? No worries, wij verzamelen alles wat nieuw is in de finance wereld. Al die nieuwtjes komen wekelijks in jouw mailbox terecht.
