Het is een gigantisch project en we krijgen maar één kans om het succesvol in te voeren.
De Europese Centrale Bank overweegt om op termijn een digitaal alternatief voor de eurobiljetten en -munten uit te brengen: de digitale euro. Wat houdt dat precies in en wat is de impact op de bedrijfswereld?
De Europese Centrale Bank overweegt om op termijn een digitaal alternatief voor de eurobiljetten en -munten uit te brengen: de digitale euro. Wat houdt dat precies in en wat is de impact op de bedrijfswereld?
“Er lopen al een tijd voorbereidende studies bij de Europese Centrale Bank en de centrale banken van de eurolanden om de mogelijkheid van de invoering van een digitale euro te onderzoeken. In juli hakken we de knoop door om ermee verder te gaan of niet”, zegt Tim Hermans, directeur van de Nationale Bank van België.
Complementair aan het bankbiljet
Het initiatief komt van de Europese Centrale Bank. Voorzitter Christine Lagarde verdedigt het sterk, als reactie op het wijzigende betaalgedrag van de Europese bevolking. Mensen gebruiken steeds minder de tastbare bankbiljetten, maar doen almaar meer betalingen via de digitale weg. Ook de verschillende initiatieven van Big Tech spelen een rol. Facebook kondigde al ambitieuze plannen aan met de cryptomunt diem (voorheen libra). Tegelijk is er een wildgroei aan andere cryptomunten in de schaduw van de bitcoin waarvan de koers de wildste bokkensprongen maakt. In een dergelijke omgeving is er behoefte aan een betrouwbare digitale munt. “De betrouwbaarheid van een munt uitgegeven door een centrale bank is absoluut. De centrale bank kan namelijk niet failliet gaat. Dat is ook een verschil met de bestaande tegoeden op bankrekeningen. Daar ontstaat een trekkingsrecht van de klant naar de commerciële bank en is er altijd een beperking op de garantie van de deposito’s. In België gaat het om een garantie tot honderdduizend euro per persoon per rekening”, zegt Tim Hermans.
Concurrentie met de banken?
Met die vaststelling denk je meteen aan concurrentie tussen de banken en de centrale bank, maar dat wijzen de initiatiefnemers uitdrukkelijk af. “Ten eerste zal de digitale euro een betalingsinstrument zijn en niet dienen om te sparen. Daarom overweegt de centrale bank om slechts een beperkte hoeveelheid digitale euro’s ter beschikking te stellen van elke consument, bijvoorbeeld drieduizend euro. Oppotten kan ook ontmoedigd worden via een rentebeleid, eventueel met negatieve interest vanaf een bepaald bedrag. Daarnaast is de Europese Centrale Bank niet van plan om rekeningen voor consumenten aan te bieden. De digitale euro’s zullen dus op de bestaande bankrekeningen terechtkomen”, zegt Tim Hermans.
Kiezen is verliezen
De praktische aanpak hangt in grote mate af van principiële beslissingen. Er moeten keuzes gemaakt worden en elke beslissing sluit andere weer uit. Wordt de digitale euro anoniem of niet? Moeten digitale euro’s ook offline bruikbaar zijn? Geldt er absolute privacy over de betalingen of niet? Wordt de digitale euro uitwisselbaar met de andere internationale digitale munten? “Uit recente enquêtes blijkt in ieder geval dat consumenten voorstander zijn van verregaande privacy. Als je kiest voor volledige anonimiteit, dan sluit je meteen een doorgedreven controle uit op het vlak van witwasregelingen of terrorismefinanciering. De keuze voor meer privacy betekent dat de data rond betalingen nooit verkocht kunnen worden aan bedrijven die bijvoorbeeld gericht willen adverteren”, zegt Tim Hermans.
Ook voor de technologie staan nog veel opties open. Zo blijkt uit een experiment dat blockchain – of de distributed ledger technology – een valabele oplossing kan bieden die voldoende snel en performant is. Uit de analyses is ook gebleken dat de technologie van bitcoin dan weer helemaal niet voldoet wegens veel te traag. “De vraag is of een gedistribueerd systeem niet botst met een gecentraliseerde strategie vanuit de ECB. China hanteert een tweelaags systeem met een gecentraliseerd register en een verdeling door erkende instellingen”, zegt Tim Hermans.
Getrapt systeem
De idee om niet te veel digitale euro’s ter beschikking te stellen, kan leiden tot een getrapt systeem met een andere aanpak voor elke schijf met digitale euro’s. Het plan is nu om de digitale euro via de klassieke banken en financiële spelers te verdelen naar de consumenten. Dat zou kunnen gebeuren op de bestaande bankrekeningen. “Een mogelijkheid is dat op één bankrekening verschillende munten staan, zoals dat nu al mogelijk is met multideviezenrekeningen met verschillende compartimenten voor andere valuta. In ieder geval moet de uitgewerkte regeling volledig transparant en liefst zo automatisch mogelijk zijn.”
Dergelijke overwegingen maken duidelijk dat de invoering van de digitale euro te kampen heeft met een veelheid aan praktische overwegingen, die een zeer grote impact kunnen hebben op de consumenten, bedrijven en banken. “Het is een gigantisch project en we krijgen maar één kans om dit succesvol in te voeren. De voorbereiding moet dan ook perfect zijn. De termijn van vijf jaar is geen luxe”, besluit Tim Hermans.
Het invoeren van de digitale euro komt er ook uit politieke overwegingen. Europa wil zich als autonome regio onafhankelijk opstellen. Het ziet ook dat China al verder is gevorderd met het invoeren van een digitale munt. Daar heeft de nationale bank een pilootversie uitgewerkt die vier regio’s intussen uittesten. Experts gaan ervan uit dat dit systeem tegen de Olympische Winterspelen in 2022 volledig actief wordt. De Bahama’s hebben hun digitale munt als eerste gelanceerd en Zweden heeft plannen voor een digitale krona, die weliswaar nog niet concreet zijn.
Het past niet in de onafhankelijkheidsgedachte dat twee Amerikaanse bedrijven – Mastercard en Visa – een groot deel van de grensoverschrijdende betalingen uitvoeren. Daarom moet er een eigen Europees betaalsysteem komen. Dat wil niet zeggen dat alles van nul moet worden opgebouwd. Er zijn nu al veel Europese bedrijven en initiatieven die diensten leveren voor het afhandelen van grensoverschrijdende verrichtingen. Het nieuwe Europese Tips-systeem voor instant betalingen is daar een voorbeeld van. Een deel van de voorbereidingen gaat over hoe de ECB de lacunes op een efficiënte manier kan invullen. “Ik ga ervan uit dat alle bestaande infrastructuren – waaronder de performante betalingssystemen in elke lidstaat – behouden blijven en dankzij een overkoepelende laag beter samenwerken. De commerciële banken zijn daarvoor ook vragende partij. Ook zij halen voordeel uit een efficiënter internationaal betalingssysteem”, denkt Tim Hermans.
Verdoe jij ook te veel tijd met het opvolgen van alle nieuwtjes in je feed? No worries, wij verzamelen alles wat nieuw is in de finance wereld. Al die nieuwtjes komen wekelijks in jouw mailbox terecht.
