Moderne monetaire theorie: te mooi om waar te zijn?

De laatste maanden bent u wellicht vaker het begrip ‘moderne monetaire theorie’, of MMT tegengekomen. De aanpak wint aan populariteit, vooral onder progressieve economen. Een opvallend uitgangspunt is alvast dat een regering met een eigen munt haar uitgaven onbeperkt kan financieren door simpelweg meer geld in omloop te brengen. Dat klinkt te mooi om waar te zijn.

En dat is het ook. Trouwens, is dat niet wat nu al aan het gebeuren is? Massale schuldfinanciering en geldcreatie door centrale banken laten alvast het ergste vermoeden.

Politici in een hoofdrol

MMT-economen vinden dat een regering haar beleidsdoelstellingen moet nastreven via het begrotingsbeleid en niet via een rentebeleid. Dat legt het zwaartepunt van de beleidsverantwoordelijkheid bij (verkozen) politici. De rol van de centrale bank wordt gereduceerd tot het drukken van geld om te voorzien in de behoeften van de regering. Daaraan is wel een voorwaarde verbonden. Mocht de inflatie oplopen, dan moet de regering de belastingen verhogen om de prijzen in toom te houden. Die voorwaarde is er niet toevallig. Iedereen weet dat wanneer de geldpersen ongecontroleerd draaien, (hyper)inflatie nooit ver weg is. MMT geeft de belastingdruk daarmee de sturende rol die in ons huidige systeem de rente toekomt.

Van theorie naar praktijk

Tot zover de theorie. Zal die ook in de praktijk werken? Tegenstanders menen van niet en verwijzen naar Argentinië en Zimbabwe. Daar werden geldpersen gebruikt om de regeringen te voorzien van het nodige geld, met hyperinflatie tot gevolg. Al moet gezegd dat die landen nooit de regel respecteerden die zegt dat de belastingen moeten stijgen zodra inflatie de kop opsteekt.

Zou die regel gewerkt hebben? Als de prijzen stijgen, dan daalt de koopkracht van de burgers. Welke regering durft het aan om in zo’n context de belastingen te verhogen als dat de koopkracht van de kiezers nog verder uitholt? Dat is inderdaad de achilleshiel van MMT. Zolang er geen manier wordt gevonden om die belastingregel op een geloofwaardige manier hard te maken, is het beter om er niet aan te beginnen.

Nuttige denkoefening

Daarmee is de discussie niet ten einde. MMT houdt namelijk een belangrijke waarschuwing in, zeker nu steeds meer twijfels rijzen bij de onafhankelijkheid van centrale bankiers, die geacht worden om de gigantische overheidstekorten zonder meer te financieren. Twee zaken zijn essentieel. Ten eerste moet het grote publiek inzien dat schuldfinanciering in deze pandemische crisis noodzakelijk is om een nog grotere economische ramp te voorkomen. Ten tweede dienen beleidsmakers aan te tonen dat ze uit het vaarwater van MMT blijven. Zodra de economie weer aantrekt, moet het snel duidelijk worden dat we terugkeren naar het oude monetaire normaal. Anders wordt MMT het nieuwe normaal en dat zouden we ons nadien hard beklagen.