Met de vakantie in zicht wil je als cfo de tabellen, cijfers, budgetten, KPI’s en fiscale aangiftes misschien even achterwege laten. Dit is het ideale moment om uit de cfo-bubbel te stappen en te kijken naar het maatschappelijk belang van financiële en digitale basiskennis.
Cfo’s ontmoeten elkaar geregeld op topseminaries, zoals de FD-congressen. Ze wisselen dan ervaringen uit over het gebruik van artificiële intelligentie, kredietmanagement, voorraadbeheer ... Af en toe kijken ze over de grenzen van hun expertisedomein, bijvoorbeeld om te onderzoeken hoe ze jong talent kunnen overtuigen om in het bedrijf te stappen. Dat is allemaal heel noodzakelijk. Toch blijven ze hiermee binnen de bubbel.
Vaak ontmoet ik cfo’s voor wie het even te veel is. Door bijvoorbeeld een burn-out realiseren ze zich dat ze over de schreef zijn gegaan. Ze hebben genoeg van de ratrace met deadlines en stappen er even uit. Bepaalde cfo’s werpen het over een totaal andere boeg en zoeken opnieuw de band met de natuur. Dat kan zelfs tot een volledige professionele heroriëntering leiden.
Ik wil het eigenlijk niet hebben over de cfo die de bubbel al dan niet tijdelijk verlaat, wel over het leven buiten de bubbel. Wij gaan er immers allemaal van uit dat de snelle evolutie van de wereld, en in het bijzonder de financiële wereld, voor iedereen gemakkelijk verteerbaar is. We jongleren met begrippen zoals blockchain, kwantumrekenen, reverse factoring … alsof dat concepten uit het dagelijks leven zijn. Maar dat zijn ze helemaal niet. Het blijven termen van de inner circle die wij vormen. We vergeten daarbij dat financiële en digitale ongeletterdheid wijdverspreid zijn.
De meest gebruikte methode is het stellen van vijf eenvoudige vragen die te maken hebben met het dagelijks leven. In plaats van een kruiswoordraadsel in te vullen, vraag ik jullie deze vragen te beantwoorden (zie kader). Het is multiple choice; één antwoord is juist.
Ik durf vermoeden dat alle cfo’s zonder aarzelen de vijf vragen juist beantwoorden. Doe de test ook met familie en vrienden. Zo moeilijk is het niet en mijn studenten kunnen er alleen maar van dromen om dergelijke vragen te krijgen op hun examen financieel management.
En toch. Slechts ongeveer een op drie Belgen – dertig procent om precies te zijn – geeft vier of vijf correcte antwoorden. Deze Belgen kunnen we beschouwen als financieel geletterd. Zeventig procent beantwoordt slechts drie of zelfs minder vragen juist. Een op vier Belgen, of 26 procent, geeft niet meer dan één juist antwoord.
Opvallend is dat vrouwen slechter scoren dan mannen. Ook het verschil tussen landen is groot. Aan de ene kant van het spectrum staat Nederland met 43 procent financieel geletterden. Aan de andere kant is er Roemenië, met slechts 13 procent van de burgers die een voldoende financiële basiskennis hebben.
Daarnaast raakt de wereld steeds meer gedigitaliseerd. Fintech is alomtegenwoordig. Je bankrekening beheren en communiceren met openbare diensten: het gebeurt digitaal. We ontvangen onze facturen digitaal of downloaden ze op een platform. De veronderstelling is dat iedereen die digitalisering heeft omarmd. Ook dat klopt niet.
Negen procent van de Belgen heeft nooit gewebsurft, nooit gegoogeld. Slechts 54 procent van de Belgen heeft voldoende digitale skills om in deze digitale wereld autonoom te zijn. In de armere Europese landen zoals Roemenië en Bulgarije heeft slechts dertig procent van de burgers voldoende digitale skills.
Heel wat mensen zijn dus financieel én digitaal ongeletterd. Dit leidt tot een duale maatschappij tussen zij die weten en zij die niet weten. De financiële en digitale ongeletterdheid leidt tot financiële exclusie als een soort nieuw analfabetisme. Wie noch digitaal, noch financieel geletterd is, is zo goed als hulpeloos in onze tech- en fintechgedreven maatschappij. Vaak is integratie op de arbeidsmarkt moeilijk en de armoedekans groot.
Daarnaast zijn financieel en digitaal ongeletterde mensen een gemakkelijke prooi voor malafide bankiers en consulenten. De verhalen van personen die een groot stuk van hun vermogen zijn verloren doordat ze erin geluisd zijn, spreken boekdelen. Vaak recupereren ze hun zuurverdiende centen niet meer. Het zijn stuk voor stuk familiale drama’s.
Cfo’s zijn bijna per definitie zowel digitaal als financieel geletterd. Bij interne bedrijfscommunicatie of op cfo-congressen kan je ervan uitgaan dat dit voor iedereen geldt. De vraag die zich opdringt: wat kan de rol van de cfo zijn ten aanzien van de 70 procent financieel ongeletterden en de 46 procent digitaal ongeletterden? Een vraag om mee te nemen tijdens filosofische mijmeringen op het strand.
Auteur: Professor Rudy Aernoudt
Vraag 1: Je hebt honderd euro op je spaarrekening met een intrest van twee procent per jaar. Vergeet de bankkosten. Hoeveel heb je na vijf jaar?
1. Meer dan 110 euro
2. Precies 110 euro
3. Minder dan 110 euro
4. Ik weet het niet
Vraag 2: Stel dat de intrest op je spaarrekening twee procent bedraagt per jaar en de inflatie drie procent. Vergeet opnieuw de bankkosten. Ben je na één jaar in staat meer, hetzelfde of minder te kopen dan met het geld op je rekening vandaag?
1. Meer
2. Precies hetzelfde
3. Minder
4. Ik weet het niet
Vraag 3: Wanneer een investeerder zijn of haar geld verspreidt over diverse investeringen in plaats van alles te concentreren op één aandeel, dan zal het risico om geld te verliezen:
1. Stijgen
2. Dalen
3. Hetzelfde blijven
4. Ik weet het niet
Vraag 4: Als de intrest stijgt, wat gebeurt er dan met de prijs van bestaande obligaties?
1. Stijgen
2. Dalen
3. Hetzelfde blijven
4. Ik weet het niet
Vraag 5: Een investering met een hoger rendement zal vermoedelijk:
1. Een hoger risico inhouden
2. Een lager risico inhouden
3. Hetzelfde risico inhouden
4. Ik weet het niet
(Juiste antwoorden: vraag 1:1, vraag 2:3, vraag 3:2, vraag 4:2, vraag 5:1)
Verdoe jij ook te veel tijd met het opvolgen van alle nieuwtjes in je feed? No worries, wij verzamelen alles wat nieuw is in de finance wereld. Al die nieuwtjes komen wekelijks in jouw mailbox terecht.
