De val van de Silicon Valley Bank, en in haar kielzog de Signature Bank, deed de financiële markt op zijn grondvesten daveren. Doemdenkers zagen vijftien jaar na de financiële crisis en het Lehman-debacle een nieuwe financiële crisis opduiken. Koersen van banken kregen een opdoffer. Is er echt reden tot paniek?
In vergelijking met de vorige financiële crisis, moeten we vaststellen dat banken solvabel zijn en ruimschoots de Bazel-criteria vervullen. De ratio eigenvermogen/totale balans (total capital ratio in het Bazel-jargon) bedraagt 19 procent, ver boven de 10,5 procent opgelegd door Bazel IV of de 6 procent ten tijde van de financiële crisis. De achillespees van de banksector is echter niet solvabiliteit, maar liquiditeit. Hoewel de liquiditeitsdekkingsratio 126 procent bedraagt, is dat onvoldoende wanneer om een of andere reden, al dan niet gerechtvaardigd, depositohouders beginnen te panikeren en hun fondsen afhalen. Dan komen banken krap bij kas en moeten zij een beroep kunnen doen op overheidsondersteuning, bijvoorbeeld via de ECB voor wat Europa betreft.
De bovengenoemde liquiditeitsdekkingsratio of LCR (liquidity coverage ratio), werd ingevoerd na de financiële crisis (Bazel III) en moet aantonen dat banken voldoende liquiditeiten hebben. De berekening is als volgt: high-quality liquid asset amount (HQLA)/total net cashflow amount.
Een mooi voorbeeld is Credit Suisse. De tweede grootste Zwitserse bank moest schikkingen treffen in een dossier over witwaspraktijken in Frankrijk, was verwikkeld in allerlei rechtszaken en liet klanten toe die het niet echt nauw namen met de mensenrechten. Het is duidelijk een bank die zich nog niet heeft ingeschreven in de ESG-filosofie (Environment, Social, Governance).
Naast die weinig lovenswaardige feiten, waren er de verklaringen van de Saoedische grootaandeelhouder van de bank. Die maakte bekend niet langer bereid te zijn extra te investeren in de Zwitserse bank. Dat deed de markten panikeren. Het gevolg was een historische daling en een run on the bank van dagelijks tien miljard CHF. De solvabele bank kon alleen tijdelijk overleven doordat ze gestut werd door een lening van 51 miljard euro van de Zwitserse centrale bank, vooraleer ze werd verkocht voor 3 miljard CHF, een appel en een ei, aan UBS. Geschat verlies: 20 miljard CHF voor aandeelhouders, en jawel obligatiehouders. De kapitalisatiewaarde van Credit Suisse bedroeg vorig jaar (maart 2022) nog 50 miljard CHF. Het kan verkeren.
Er is binnen de banksector geen groter verschil denkbaar dan tussen deze traditionele Zwitserse bank en de Silicon Valley Bank (SVB), een hightechbank. Niet historische fortuinen waren de klanten van SVB, maar jonge hightechondernemers. Niet vermogensbeheer, maar venture debt was hun businessmodel. De doorsneeklanten van de Silicon Valley Bank waren techbedrijven zoals Snowpad. Ze halen geld op via fundraising en parkeren deze fondsen bij hun gespecialiseerde bank.
Wanneer deze bedrijven tussen kapitaalrondes door overbruggingsfondsen nodig hebben, kunnen zij via hun bank een beroep doen op venture debt, die tot zes maanden van hun burnrate financiert. Voor dergelijke venture debt, zijnde kredieten die worden toegekend aan venture-backed companies, kan je bij de klassieke banken nauwelijks terecht, gezien zowel terugbetalingscapaciteit als onderpand ontbreken. Het businessmodel van de Silicon Valley Bank was dus essentieel in het techverhaal, waarbij de bank naar schatting 80 procent van de Amerikaanse venture-backed start-ups als klant had.
Van zo’n essentiële schakel in het ecosysteem kunnen wij in Europa enkel maar dromen. Gezien een groot deel van de klanten actief was in cleantech en climtech (meer dan 1.600 klanten in die sectoren), geldt de bank als een van de meest ESG-minded banken. Het faillissement is vooral slecht nieuws voor deze bedrijven, die op zoek moeten naar alternatieve banken. Tenzij de Silicon Valley Bridge Bank (de doorstart van Silicon Valley Bank) zijn rol alsnog waarmaakt.
Terwijl iedereen zich focuste op het kredietrisico van de hightechstart-ups, bleek het fatale probleem het marktrisico. De restrictieve monetaire politiek, na jaren van monetaire expansie en gratis geld, leidde op één jaar tijd tot een renteverhoging van 450 basispunten. De kapitaalkost werd plots veel hoger, de waarde van de obligaties daalde en beleggers zochten en vonden nieuwe en betere beleggingsopportuniteiten. De graduele run on the bank (40 miljard werd versluisd in een paar dagen), versneld door de geruchtenmolen, leidde tot een liquiditeitscrisis.
Om de run on the bank te stoppen, beloofde de overheid - die zelf door de versnelde intrestverhoging in feite medeoorzaak is van het faillissement - alle depositohouders te beschermen, niet alleen ten belope van 250.000 dollar (het garantieplafond in de VS), maar onbeperkt. Hightechbedrijven die fondsen hadden opgehaald, hadden immers vaak zeer gespijsde rekeningen, die het klassieke beschermingsplafond overschreden. Aandeelhouders waren vanzelfsprekend weer de pineut. Ter illustratie: het Britse filiaal dat vorig jaar nog 88 miljoen pond winst maakte (in de hypothese van een multiplier van vijf tot zes geschat op ongeveer 500 miljoen pond) werd verkocht aan HSBC voor één pond.
Het risico op een systemische bankencrisis zoals in 2008 is er niet, maar we hebben niets geleerd uit de financiële crisis van 2008. Het bankenprobleem bij uitstek is niet een solvabiliteitsprobleem, maar een vertrouwensprobleem. Zodra de depositohouders het vertrouwen in hun bank verliezen, wordt het een selffulfilling prophecy: door een individualistische sauve qui peut-houding dragen zij zelf hun eigen bank ten grave en moet de overheid systematisch tussenkomen om te proberen het vertrouwen te herstellen. De belastingbetaler en de aandeelhouder betalen steevast het gelag. Ter illustratie: de wereldwijde beurswaarde van de financiële sector daalde op enkele dagen met 465 miljard dollar (ongeveer het bruto binnenlands product van België).
Vertrouwen creëer je niet alleen door de gereglementeerde financiële ratio’s te respecteren, maar met een doordacht risicomanagement, ethisch en goed bestuur en een langetermijnvisie gebaseerd op scenariodenken met respect voor alle stakeholders.
Verdoe jij ook te veel tijd met het opvolgen van alle nieuwtjes in je feed? No worries, wij verzamelen alles wat nieuw is in de finance wereld. Al die nieuwtjes komen wekelijks in jouw mailbox terecht.
