De wereld wordt gekenmerkt door een toenemende frequentie van systemische risico’s. De schadekosten verbonden aan natuurrampen overstijgen het reguliere economische draagvlak van de verzekeringssector. Zonder een stabiel juridisch en economisch kader dreigt de klimaatcrisis uit te monden in een financiële crisis.
De overstromingen en hittegolf van 2021 en 2022 hebben een enorm effect gehad op de bewustwording van de klimaatuitdagingen. Klimaatverandering heeft onder meer aanzienlijke gevolgen voor de verzekeringssector. De stijgende temperaturen, veranderende neerslagpatronen en de toename van extreme weersomstandigheden hebben geleid tot een toename van het aantal natuurrampen en schadeclaims. De klimaatcrisis is zowel wereldwijd als dicht bij huis merkbaar.
De overstromingsramp die de Vesdervallei twee zomers geleden trof, ligt nog vers in het geheugen. Het was dan ook een van de grootste rampen in de recente geschiedenis van ons land. Het wassende water veegde verschillende dorpen in de regio tussen Eupen en Luik van de kaart. De schade liep op tot ruim drie miljard euro, los van het menselijk leed. De verzekeraars betaalden meer dan twee miljard euro aan schadevergoedingen uit via een eenmalig uitgewerkt protocol met de overheden.
“Het verzekeren van een natuurramp is niet evident”, zegt Barbara Van Speybroeck van Assuralia, de beroepsfederatie van de verzekeringssector. “Natuurrampen hebben het kenmerk dat de schade op alle vlakken – menselijk, materieel en economisch – astronomisch hoog kan zijn en veel mensen tegelijkertijd kan treffen.”
Sinds 2007 is in België de dekking van overstromingen verplicht opgenomen in de brandverzekering eenvoudige risico’s. Een partnership tussen verzekeringssector en overheid regelde de schadevergoeding. De tussenkomst werd bij wet geplafonneerd om de solvabiliteit van de betrokken verzekeringsondernemingen te alle tijden te vrijwaren.
Die maximumdrempel ligt vast voor elke verzekeringsmaatschappij op basis van de premies die zij het afgelopen jaar heeft geïnd. Het globale cijfer van het plafond ligt op zowat 350 miljoen euro. Die wet bepaalde dat het Rampenfonds het verschil zou bijpassen, zodat de slachtoffers niet zouden worden benadeeld. ‘Zouden’, want na de zesde staatshervorming werd het Rampenfonds een bevoegdheid van de gewesten. Het ontbreekt in ons land sindsdien aan een duidelijke en uniforme regeling voor alle regio’s. Dat zorgt voor nervositeit bij de verzekeringssector, omdat het voor hen onmogelijk is om het risico op een doeltreffende wijze te verzekeren én te herverzekeren aan een correcte prijs.
Herverzekeraars zijn de verzekeraars van verzekeraars. Als een consument of een onderneming een verzekering afsluit, neemt een verzekeringsmaatschappij in ruil voor een premie het risico op eventuele schade over. Die klassieke verzekeraar kan die schadepost zelf laten verzekeren bij een herverzekeraar of een groep herverzekeraars. Op die manier worden de risico’s op plotselinge grote claims draagbaar voor de verzekeraar. En worden risico’s überhaupt verzekerbaar, tegen een betaalbare prijs.
De voorbije maanden zijn die herverzekeringspremies fors duurder geworden, zo blijkt uit internationale rapporten van onder meer Marsh en Gallagher Re. 2022 was voor herverzekeraars een zeer duur jaar, luidt het. Swiss Re, een van de grootste herverzekeraars wereldwijd, heeft het over een kostenpost door klimaatschade van in totaal 115 miljard dollar (109 miljard euro) in 2022. In de afgelopen jaren was dat gemiddeld 81 miljard dollar. Van orkaan Ian in Noord-Amerika, tot hagelschade in Frankrijk: de klimaatcrisis zorgt telkens voor schadeclaims die honderden miljoenen euro’s kostten.
In sommige regio’s in de Verenigde Staten, zoals Californië, zijn de premies tegen klimaatschade voor gebouwen nu 45 tot 100 procent duurder geworden. In sommige regio’s zoals Florida, waar Ian aan land kwam, is helemaal geen herverzekering meer mogelijk, constateert Gallagher Re.
The New York Times waarschuwt dat de oplopende verliezen sommige verzekeraars failliet hebben gemaakt. Het bedrijf Citizens Property Insurance Corporation, een door de staat gemandateerde organisatie die stormdekking biedt aan huiseigenaren die geen particuliere verzekering konden vinden, kraakt inmiddels in haar voegen. Het leende herhaaldelijk ettelijke miljoenen op de obligatiemarkt om de claims te betalen van huiseigenaren die in de steek waren gelaten toen hun particuliere verzekeraars failliet gingen. De premie voor de dekking van een Citizens-abonnement werd fors opgetrokken. Zo is het voor sommige particulieren en bedrijven terug naar af.
Swiss Re schat in zijn rapport ‘More risk: the changing nature of P&C (Property & Casualty) insurance opportunities to 2040’ dat weergerelateerde verzekerde verliezen wereldwijd kunnen oplopen tot ruim 180 miljard dollar in 2040. In Europa zullen overstromingen de meeste impact hebben. In het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Duitsland kunnen de verliezen met tweehonderd procent toenemen, meldt het rapport. De verliezen door winterstormen, volgens Swiss Re het grootste catastroferisico in Europa, kunnen met zestien procent toenemen. De herverzekeraar schat dat onder meer de premies voor aansprakelijkheidsrisico’s naar schatting jaarlijks met 4,7 procent zullen stijgen.
Logisch dus dat ook in ons land de nervositeit toeneemt. Ook de toezichthouder op de sector dringt aan op een snelle oplossing. In zijn recente ‘Financial Stability Report’ schrijft de Nationale Bank van België dat er ‘nog steeds behoefte is aan een nieuw en stabiel juridisch kader dat ondubbelzinnig bepaalt hoe de schadekosten verbonden aan toekomstige natuurrampen zullen worden verdeeld. De daaruit voortvloeiende rechtsonzekerheid heeft belangrijke gevolgen voor de Belgische verzekeraars, met name wat betreft de mogelijkheid, het niveau en de kosten van de herverzekering van het catastroferisico, maar kan uiteindelijk ook leiden tot een stijging van de premies voor de verzekeringnemers.’
Barbara Van Speybroeck wil enkel bevestigen dat Assuralia namens de sector aandringt op een onderhandelde oplossing. “Een nieuw wettelijk kader is absoluut noodzakelijk om de brandverzekering betaalbaar te houden. Er moet duidelijkheid zijn over de bedragen die de verzekeraars en het rampenfonds dekken.”
Maar het gaat ook verder dan louter een reactief beleid, zegt de woordvoerster. “Ook effectieve preventiemaatregelen zijn noodzakelijk om zware schade te beperken.”
Verdoe jij ook te veel tijd met het opvolgen van alle nieuwtjes in je feed? No worries, wij verzamelen alles wat nieuw is in de finance wereld. Al die nieuwtjes komen wekelijks in jouw mailbox terecht.
