Annelies Verlinden balanceert in haar rol als minister van Binnenlandse Zaken tussen crisisbeheer en leiderschap op lange termijn. Ze blijft nederig en wijst het echte leiderschap toe aan mensen in de samenleving, weg van de schijnwerpers. Bij ManpowerGroup inspireert ze een groep vrouwelijke leiders, maar het leiderschap van de minister is niet genderafhankelijk. “Ook mannen tonen eigenschappen die je associeert met een vrouwelijke stijl en omgekeerd.”
Van een toppositie in de advocatuur maakte Annelies Verlinden een verrassende en onverhoedse carrièresprong naar de hoogste tentakels van de nationale politiek. Om haar beslissing te maken, steunde ze ook op haar buikgevoel. “Van nature ben ik bijzonder rationeel, bijvoorbeeld als het gaat over investeringsbeslissingen in het brandweerkorps. Dan moet je maximale efficiëntie bewerkstelligen. Maar het is onmogelijk om grip te hebben op alle parameters. Bij een aanwerving beschik je ook niet over honderd procent objectiviteit. Dan helpt je buikgevoel, dat gevormd is door je persoonlijke normen en waarden.”
Dat buikgevoel zorgt er ook voor dat zij niet onverschillig blijft. “Woorden van hoop en vertrouwen hebben een betekenis in een wereld van kilheid en wantrouwen”, parafraseert ze Ilja Leonard Pfeiffer. Haar contacten op het terrein met bijvoorbeeld politiemensen bekrachtigen die betrokkenheid. Daarom schat ze haar bijdrage bescheiden in. “Politici houden de samenleving niet recht. Dat doen mensen ver van de schijnwerpers wel. Je hoeft geen ceo te zijn om leiderschap te tonen.”
De visie op leiderschap is gevoed door haar beleving in de praktijk. Zelfreflectie en bedachtzaamheid helpen in een wereld gekenmerkt door onrust. In die woelige context is geen autoritair leiderschap vereist, maar wel verbinding, authenticiteit en empathie. Zo’n dialoog, wars van sloganeske uitspraken, gaat tegen de populistische tijdsgeest in.
Kun je die visie op leiderschap in elke professionele context toepassen, over sectoren en disciplines heen? Annelies Verlinden is geneigd dat te bevestigen, maar ze wijst op de link met authenticiteit. Je kunt gepassioneerd en enthousiast zijn over bijvoorbeeld advocatuur en politiek, maar leiderschap is effectief wanneer er een connectie bestaat met de missie, visie en strategie van de organisatie. Die leiderschapsstijl kan gelijkaardig en authentiek zijn over sectoren heen.
Voor Annelies Verlinden is leiderschap een evolutief begrip. De krapte op de arbeidsmarkt versnelt die evolutie. “Leiderschap moet zich aanpassen aan veranderende verwachtingen van werknemers en stakeholders. De tijd is voorbij dat in de zakenadvocatuur elke starter een gelijkaardige ambitie tentoonspreidt. Vandaag is intrinsieke motivatie uiteenlopend. Als leider moet je je aanpassen en zelfs jezelf heruitvinden.”
De minister pleit voor authenticiteit en het tonen van kwetsbaarheid in leiderschapsrollen. Maar ze adviseert meteen om die eigenschappen gericht in te zetten. Er zijn periodes waarin daadkrachtige besluitvaardigheid nodig is, maar eveneens momenten waar persoonlijke verhalen nodig zijn. “Het is contextgebonden. Durf gedoseerd kwetsbaarheid te tonen want anders vervreemd je van de groep.”
Is die kwetsbaarheid gelinkt met zogenoemd vrouwelijk leiderschap? Daar worstelt Annelies Verlinden mee. Ze wil ‘niet preken voor eigen kerk’. “Leiderschap is niet gendergedreven. Mannen hebben de competenties en het potentieel om gedrag te tonen dat wordt geassocieerd met een vrouwelijkere stijl: openheid, verbinding en oprechtheid. Omgekeerd kunnen vrouwen daadkrachtig en besluitvaardig optreden, wat je geneigd bent te koppelen aan masculien gedrag.”
De wisselwerking tussen de diverse eigenschappen die toegeschreven zijn aan mannen en vrouwen is intussen in de meeste organisaties maatschappelijk geaccepteerd. De minister stipt een belangrijke nuance aan. “De overtreffende trap van die eigenschappen is dat niet, bijvoorbeeld een man die te empathisch is, of een vrouw die te boos en te daadkrachtig is. Daarom moet je de twee blijven benoemen en zichtbaar maken, bijvoorbeeld dat er steeds meer mannen een thematisch zorgverlof opnemen voor de kinderen. Dat is ook gelijkwaardigheid.”
De federale regering ging van start met een genderpariteit. Maar in het kernoverleg heeft uitsluitend Petra De Sutter een stoel. In het advocatenkantoor waar de minister voorheen werkzaam was, groeide het aantal vrouwelijke leiders zelfs niet. “We zijn er zeker nog niet”. Annelies Verlinden is geen voorstander van quota voor vrouwen in bestuursfuncties. “Quota roepen te gemakkelijk een conflictueuze discussie op. Ze geven munitie aan de tegenstanders.” Ze pleit voor targets die het genderbewustzijn aanscherpen. Dat versterkt de empathie in het debat. Voor hr betekent dat het beleid gericht afstemmen op die doelstellingen, zonder onbewuste vooringenomenheid. Zo blijft er een mildheid in de dialoog.
Arbeidsrechtelijk hoeft er voor minister Verlinden geen wijziging te komen in het volgende regeerakkoord. Het juridische kader is ingevuld. Mannen en vrouwen hebben op papier dezelfde rechten. Maar op een subtiele manier worden er nog altijd bepaalde stereotiepe rollen aan beiden seksen toegekend, denk maar de onevenwichtige opname van thematische verlofstelsels zoals ouderschapsverlof. Daar wil de minister inzetten op verdere dialoog.
De minister heeft een neefje van anderhalf jaar. Op welke arbeidsmarkt zal hij over een paar decennia terechtkomen? Annelies Verlinden is trots op onze innovatie en technologie en vooraanstaande sectoren zoals offshorewindenergie en waterbeheer. “Jongeren die werken met hersenen en handen hebben nood aan verhalen, zodat ze hun ideeën waarmaken in hun job.” Ze bepleit een solide arbeidsmarkt, dichtbij de mensen, afgestemd op noden van werkgevers en werknemers.
Die afstemming is geen argument voor individualisering op maat van iedere werknemer. “Ik stel de toenemende individualisering vast. Mensen zijn veeleisender in het waarmaken van persoonlijke drijfveren. Ze sluiten zich niet zomaar aan bij een groter verhaal. Het algemeen belang is geen optelsom van de individuele behoeften.”
Overigens gelooft Annelies Verlinden niet in de befaamde work-lifebalans. “Werk en leven lopen dwars door elkaar heen. Je neemt je persoon en je identiteit mee naar het werk en naar huis.” Toch is ze alert om een loopbaan duurzaam vol te houden. Ze stipt het belang aan om goed verbonden te blijven, met familie, vrienden en vriendinnen. “Zij nemen stress over.” Haar advies: “Neem tijd voor de mensen en de zaken die echt belangrijk zijn. Dat is de warme kring van personen die me kennen als Annelies.”
Een coach heeft de minister niet. Ze kan wel altijd terecht bij vroegere mentoren en collega’s die een lange tijd met haar het pad hebben bewandeld. Slaap hebben de meeste ministers tekort. Ze is verantwoordelijk voor een breed scala aan bevoegdheden. Dat gaat gepaard met stress. “Maar het is een voorrecht te mogen meedoen, te bouwen aan de toekomst. Er bestaan geen eenvoudige oplossingen voor complexe problemen. Je moet de tijd nemen en die aan elkaar gunnen. Een korte regeringslegislatuur met langetermijnuitdagingen: dat creëert een spanningsveld.”
Benieuwd naar de vijf handvatten van het leiderschapskompas van Annelies Verlinden? Die lees je hier.
Verdoe jij ook te veel tijd met het opvolgen van alle nieuwtjes in je feed? No worries, wij verzamelen alles wat nieuw is in de finance wereld. Al die nieuwtjes komen wekelijks in jouw mailbox terecht.
