Hoe Koen Schoors’ toekomstvisie richting geeft aan financieel leiderschap
De rol van de CFO is aan het kantelen. Waar vroeger vooral werd gefocust op risicobeheersing, compliance en rapportering, wordt vandaag van financieel leiders leiderschap verwacht in een wereld vol structurele veranderingen. In zijn boek ‘Alles wordt anders… en beter’ schetst econoom Koen Schoors een toekomst die niet alleen fundamenteel anders zal zijn, maar ook beter – op voorwaarde dat we de juiste keuzes maken. Voor Vlaamse CFO’s, die vandaag geconfronteerd worden met duurzaamheidseisen, geopolitieke spanningen, technologische versnelling en arbeidsmarktkrapte, biedt zijn visie een strategisch kompas.
De tijd van vrijblijvende ESG-rapportering is voorbij. De afhankelijkheid van buitenlandse grondstoffen en energiebronnen maakt onze economie kwetsbaar. Koen pleit voor meer Europese autonomie en samenwerking, en Vlaanderen speelt hierin een actieve rol via programma’s zoals Horizon Europe en Interreg. Tegelijk wijst hij op de noodzaak om de relatie met Afrika te herzien. Terwijl China en Rusland strategische allianties sluiten met regimes die weinig oog hebben voor duurzaamheid, blijven ook Europese bedrijven – zoals TotalEnergies in Oeganda – fossiele belangen verdedigen.
Voor CFO’s betekent dit dat geopolitieke risico’s niet langer als externe factoren mogen worden beschouwd, maar als strategische parameters. Hoe veerkrachtig is jouw keten écht? De energiecrisis na de Russische inval in Oekraïne heeft aangetoond hoe belangrijk nabijheid en betrouwbaarheid zijn. In North Sea Port, de grensoverschrijdende haven van Gent, Terneuzen en Vlissingen, wordt volop geïnvesteerd in waterstofproductie, windenergie en industriële symbiose. Bedrijven benutten er elkaars reststromen, wat leidt tot lagere kosten en een kleinere ecologische voetafdruk.
Koen benadrukt dat dit alleen werkt als we de échte kost van vervuiling – zoals CO₂-uitstoot en pesticidengebruik – correct doorrekenen. Dat vraagt om investeringsscenario’s waarin milieutaksen, CO₂-prijzen en ESG-criteria structureel worden geïntegreerd. Wat doe je als je raad van bestuur vooral op korte termijn stuurt? Bedrijven zoals Equans specialiseren zich vandaag al in het financieel modelleren van zulke duurzame transities.
Wie vandaag niet investeert in circulaire processen, riskeert morgen structurele achterstand. Volgens Koen is het onhoudbaar dat we grondstoffen delven, producten maken, gebruiken en vervolgens afdanken. In zijn toekomstvisie wordt afval een grondstof, en verschuift het economische model van bezit naar gebruik. Die omslag is niet alleen noodzakelijk, maar ook haalbaar – op voorwaarde dat we de juiste prijs zetten op vervuiling en verspilling.
Vlaanderen speelt hierin een voortrekkersrol. Onder de vlag van Vlaanderen Circulair worden tientallen projecten ondersteund die circulaire principes in de praktijk brengen. Denk aan Circulair Bouwen, waar modulaire ontwerpen en hergebruik van materialen centraal staan. Maar ook aan initiatieven rond deelmobiliteit, herbruikbare verpakkingen of circulaire textielketens. Deze projecten tonen aan dat circulariteit geen niche meer is, maar een strategische keuze voor bedrijven die hun ecologische én economische voetafdruk willen verkleinen.
Wat vaak onderbelicht blijft, is de cruciale rol van de sociale economie in deze transitie. Koen wijst erop dat circulaire modellen vaak arbeidsintensiever zijn dan lineaire processen: producten moeten worden ingezameld, gesorteerd, hersteld of gedemonteerd. Hier komt de expertise van maatwerkbedrijven en sociale ondernemingen in beeld. In Vlaanderen werken heel wat start- en scale-ups in de circulaire economie samen met deze partners voor logistiek, assemblage of refurbishing. Ze combineren zo lokale tewerkstelling met ecologische impact. Het is een stille revolutie die economische, sociale én ecologische waarde creëert.
Voor CFO’s betekent dit dat circulaire economie niet alleen een duurzaamheidsverhaal is, maar ook een strategisch en financieel vraagstuk. Hoe waardeer je een product dat gedeeld wordt in plaats van verkocht? Hoe schrijf je een machine af die ontworpen is om twintig jaar mee te gaan én makkelijk te herstellen is? En hoe verantwoord je investeringen in circulaire processen aan een raad van bestuur die vooral op kwartaalresultaten focust?
De war for talent is geen hr-thema meer, maar een strategisch vraagstuk. De vergrijzing en dalende bevolkingsgroei maken arbeid schaarser, en dus waardevoller. Koen voorspelt dat dit zal leiden tot hogere lonen, minder discriminatie en een permanente legale migratiestroom. In Vlaanderen speelt de VDAB hierop in met AI-gestuurde matching en gerichte omscholingstrajecten, waardoor talenten sneller en efficiënter ingezet kunnen worden. Voor CFO’s is dit een wake-upcall: investeren in opleiding, welzijn en inclusie is geen hr-luxebegrip meer, maar een strategische noodzaak. Strategische workforce planning wordt essentieel om de continuïteit van de organisatie te waarborgen.
Tegelijk biedt technologie – en in het bijzonder artificiële intelligentie – kansen om efficiënter te werken. In Vlaanderen zijn onderzoekscentrum imec en AI4Belgium pioniers in toepassingen voor slimme productie, energiebeheer en gezondheidszorg. AI kan processen optimaliseren, fraude detecteren en betere voorspellingen mogelijk maken. Maar het roept ook vragen op over ethiek, transparantie en governance. Koen is optimistisch, maar waarschuwt voor misbruik. Voor CFO’s betekent dit dat ze niet alleen de ROI van AI moeten bewaken, maar ook de risico’s van bias en datalekken. De rol van de CFO verschuift zo van controller naar hoeder van verantwoord datagebruik. Wie AI inzet zonder duidelijke kaders, riskeert reputatieschade en juridische problemen. Wie het goed aanpakt, creëert een concurrentievoordeel.
Het boek van Koen is geen blauwdruk, maar een uitnodiging tot actie. De toekomst wordt niet alleen anders, ze wordt ook beter – als we de juiste keuzes maken. Voor CFO’s betekent dit: niet afwachten, maar anticiperen. Niet alleen rekenen, maar ook richting geven. Niet alleen risico’s beheersen, maar ook kansen creëren. En vooral: de transities van vandaag omzetten in de waarde van morgen.
Verdoe jij ook te veel tijd met het opvolgen van alle nieuwtjes in je feed? No worries, wij verzamelen alles wat nieuw is in de finance wereld. Al die nieuwtjes komen wekelijks in jouw mailbox terecht.
