Privacyverklaring

Voorbij de groei

7 maart 2023
Tekst
Peter Ooms

Op de CFOconferenz opende Nick Meynen de debatten met een duidelijke stellingname vóór een systemische verandering en tegen de bestaande opvattingen over economische groei.

De academische discipline rond degrowth komt voort uit de vaststelling dat de bronnen voor grondstoffen en fossiele energie op aarde eindig zijn en stilaan uitgeput raken. Een geloofwaardig economisch model kan dus niet uitgaan van een eindeloze groei en een onuitputtelijke hoeveelheid natuurlijke rijkdommen. “Het neoliberalisme steunt op ideeën die de tand des tijds en de toets met de aardse realiteit niet doorstaan”, schrijft Nick Meynen in zijn boek ‘Frontlijnen’.

Ook de tussenoplossing – groene groei – vindt intussen geen genade meer onder economische wetenschappers. “Het werkt gewoon niet. De meeste SDG-doelstellingen (werelddoelen voor duurzame ontwikkeling, nvdr) die de VN formuleerde in 2012 worden niet gehaald, precies omdat ze horen bij een ouderwetse groeiagenda. De vele wetenschappers en waarnemers die daar toen al voor waarschuwden, krijgen nu gelijk.”

Geloofwaardigheid in hoogste kringen

Nick Meynen is senior system change officer bij het European Environmental Bureau, een koepel van Europese milieuorganisaties en werkte ook met bedrijven zoals Umicore en KBC rond duurzaamheid. Hij richt op dit moment een bedrijf op voor duurzame stadslogistiek met vrachtfietsen in Leuven: Urbike Leuven. Nick Meynen werkt samen met activisten en academici, beleidsmakers en bedrijfsleiders. Hij is een veelgevraagd spreker en is binnenkort te gast als panellid op de internationale conferentie ‘Beyond Growth’, georganiseerd door leden van het Europees Parlement. Er worden duizend deelnemers verwacht. Onder andere Ursula von der Leyen, Charles Michel en Nobelprijswinnaar Joseph Stiglitz nemen er het woord. De idee van degrowth wint aan geloofwaardigheid in de hoogste kringen.

“Toch hebben velen moeite om het vertrouwde kapitalistische systeem vaarwel te zeggen. Ze hebben er nog te veel bij te winnen op economisch vlak. Ook emotioneel is het moeilijk om de oude gewaden af te leggen. Voor mij staat het vast dat iedereen uiteindelijk beter af is als we uitgaan van onweerlegbare feiten en binnen die limieten naar de slimme oplossingen zoeken, die er zeker zijn.”

Strenge regels

“Dit is niet het einde van het zakendoen”, sust Nick Meynen. “Ikzelf start de komende weken een bedrijf voor duurzame stadslogistiek in Leuven. Tegelijk zeg ik dat sommige bedrijven geen groeitoekomst meer hebben, zoals de grote oliemaatschappijen, kolenmijnen of industriële vleesproducenten. De discussies over stikstof in Vlaanderen zijn achterhoedegevechten. Nederland staat daarin al veel verder. De overheid heeft er een degrowth-beleid in lijn met de wetenschap en het grotere maatschappelijke belang. In ieder geval heeft Europa strikte en wegens het vroegere wanbeleid noodzakelijke strengere regels vastgelegd. Die zullen we hoe dan ook moeten naleven.”

Primaat van de politiek

In gesprekken met Thomas Leysen, voorzitter van Umicore, kwam Nick Meynen tot het inzicht dat individuele bedrijven het heel moeilijk hebben om op eigen houtje grote stappen te zetten. “De overgang kost tijd en geld. Wanneer de andere spelers in de markt zich die moeite besparen, ontstaat er een concurrentienadeel. Er is dus nood aan grotere gehelen die samen de stap zetten. Op dat vlak is een cruciale rol weggelegd voor de politiek, om wetten uit te vaardigen voor alle betrokkenen. Europa doet dat al, maar bijvoorbeeld ook een land als Oostenrijk, dat voluit inzet op de circulaire economie. Tegen 2050 wil het zijn materialenvoetafdruk verminderen met tachtig procent.”

‘Frontlijnen. Een reis langs de achterkant van de wereldeconomie’, door Nick Meynen. Uitgegeven bij EPO in 2017 en in 2020 in de internationale en herschreven editie ‘Frontlines. Stories of Global Environmental Justice’.